Α' Βαλκανικός Πόλεμος

Μετά την ανακωχή, που υπέγραψε η Τουρκία την 20η Νοεμβρίου 1912 με τη Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο, η Τουρκία θέλησε να εντείνει τη ναυτική της δραστηριότητα κατά της Ελλάδος.
Για το σκοπό αυτό διέταξε τον Αρχηγό του στόλου της Πλοίαρχο Ραμίζ, να προκαλέσει τον Ελληνικό Στόλο σε ναυμαχία και μάλιστα μέσα στην ακτίνα βολής των πυροβόλων των Φρουρίων των Δαρδανελίων.
1η Δεκεμβρίου 1912. Εμφανίζεται το εύδρομο "Μετζητιέ" συνοδευόμενο από ένα αντιτορπιλικό. Η εμφάνιση αυτή ενίσχυσε τις υποψίες για επικείμενη έξοδο του Τουρκικού στόλου από τα Δαρδανέλια.
Ο Ελληνικός Στόλος, που τον συγκροτούσαν τα θωρηκτά "Γ. Αβέρωφ", ναυαρχίδα του Αρχηγού του Στόλου του Αιγαίου Υποναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, "Σπέτσαι", αρχηγίδα του Μοίραρχου πλοιάρχου Πέτρου Γκίνη, "Ύδρα" και "Ψαρά" καθώς και ελαφρός τορπιλικός στόλος, περιπολούσε την προ Δαρδανελίων θάλασσα, από τις 2 το μεσημέρι της 1ης Δεκεμβρίου μέχρι τις 7:30 το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου. Οι καπνοί του εξερχομένου από τα Δαρδανέλια Τουρκικού στόλου φαίνονταν καθαρά.
Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης σημαίνει τότε πολεμική έγερση και απευθύνει το ακόλουθο σήμα:
"Με την δύναμιν του Θεού, τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ' ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησην της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους"
Ώρα 8:40 το πρωί. Ο Τουρκικός στόλος, που τον συγκροτούσαν τα θωρηκτά "Χαϊρεδδίν Βαρβαρόσσα", "Τουργούτ-Ρέις", "Μετζητιέ" και "Ασάρι-Τεφίκ", με τα ελαφρά του σκάφη και πλωτό νοσοκομείο σε γραμμή παραγωγής, εμφανίζεται στην έξοδο των στενών με ταχύτητα 10 περίπου μίλια την ώρα και πορεία σχεδόν προς Λίβα. Επειδή όμως δεν ήθελε να απομακρυνθεί από τα φρούρια της ακτής, στράφηκε προς το ακρωτήριο της "Έλλης".
Την κίνηση αυτή του Τουρκικού στόλου ακολούθησε ο Ελληνικός Στόλος, που στρέφει διαδοχικά και πλησιάζει τον Τουρκικό.
Ώρα 9:05 υψώνεται στον Αβέρωφ το προειδοποιητικό σήμα : "Αρχίσατε πυρ συγχρόνως μετά του Ναυάρχου".



Β ΧΑΤΖΗΣ «Η ναυμαχία της Έλλης, 13 Δεκεμβρίου 1912» (π. 1913). Ελαιογραφία. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας.


Ώρα 9:22 η Τουρκική ναυαρχίδα "Χαϊρεδδίν Βαρβαρόσσα",αρχίζει να βάλλει κατά του Ελληνικού Στόλου, πράγμα που στην συνέχεια ακολούθησε ολόκληρος ο Τουρκικός θωρηκτός στόλος από απόσταση 14000 μέτρων.
Ώρα 9:25 ο "Αβέρωφ" αρχίζει να βάλλει κατά του Τουρκικού στόλου από απόσταση 12000 μέτρων. Ακάθεκτος και με ταχύτητα πάνω από 20 μίλια, ορμά εναντίον ολόκληρου του Τουρκικού στόλου και κινείται ανεξάρτητα από τα άλλα πλοία του στόλου μας. Ταυτόχρονα η θωρηκτή μοίρα τύπου "Ύδρας" προσπαθεί να πλησιάσει τον εχθρό με τη μικρή της ταχύτητα. Ο "Αβέρωφ" υπερφαλαγγίζει τον εχθρό μόνος του και καταδιώκει ολόκληρο τον Τουρκικό στόλο. Φθάνει ανάμεσα από χαλάζι βλημάτων του Τουρκικού στόλου και των απέναντι φρουρίων, σε απόσταση 3000 μέτρων από τα εχθρικά πλοία. Ο εχθρός τρέπεται σε φυγή προς τα στενά, με φοβερή αταξία. Βάλλεται συνεχώς από τον "Αβέρωφ" και τα άλλα θωρηκτά μας, που στο μεταξύ πλησίασαν τον Τουρκικό στόλο σε απόσταση 4100 μέτρων.


Το θωρηκτό "ΨΑΡΑ". Φωτογραφία Α. Γαζιάδη


Ώρα 11:30 ο εχθρικός στόλος ζητάει οριστικά καταφύγιο στον Ναγαρά. Φέρει τραύματα πάνω στα σκάφη του και έχει πάνω από 100 νεκρούς και τραυματίες. Ο στόλος μας είχε έναν μόνο νεκρό και οκτώ τραυματίες.
Στη ναυμαχία αυτή, που για πρώτη φορά σημειώθηκε σε καιρό πολέμου η υπερφαλάγγιση του Τα με εύδρομα μάχης, αποδείχθηκε ότι η ηρωική τόλμη επιδρά σημαντικά στο ηθικό του εχθρού, παρ' όλους τους κινδύνους στους οποίους αυτή η τόλμη εξέθετε την Ελληνική ναυτική δύναμη.


ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΛΗΜΝΟΥ (5/1/1913 )


Ο Ελληνικός στόλος απόκλεισε ευθύς εξ αρχής τον Τουρκικό στόλο εντός των στενών των Δαρδανελίων διεξήγαγε την κυριαχίαν του Αιγαίου ανενόχλητος μέχρι των αρχών του Δεκεμβρίου. Ο Τουρκικός στόλος απεφάσισε να εξέλθει των στενών και μετά μερικές αποτυχημένες απόπειρες, το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου εξήλθε και προκάλεσε τον Ελληνικό στόλο.
Αποκρούσθηκε δε και αποχώρησε με μεγάλες ζημίας επανήλθε στα στενά ατάκτως. Ας δούμε πως έχουν τα επίσημα ανακοινωθέντα.




Το τορπιλοβόλο "ΝΙΚΟΠΟΛΙΣ", πρώην Τουρκικό "ΑΤΤΑΛΕΙΑ"

ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΩΝ

Κατά τηλεγραφήματα του υποναυάρχου Αρχηγού του Στόλου του Αιγαίου αποσταλέντα δια Τενέδου σήμερον την πρωί εγένετο ναυμαχία μεταξύ του Τουρκικού στόλου και του Ελληνικού παρά την είσοδο του Ελλησπόντου και προ της 'Ίμβρου.
Η ναυμαχία ήρχισεν την 9 και 25 και διήρκεσε περί ώραν, του εχθρικού στόλου πυροστεύοντος καθ' όλην την διάρκειαν αυτής υπό την άμεσον προστασίαν των φρουρίων. Ο εχθρικός στόλος ου αί ζημίαι είναι άγνωστοι εισέπλευσεν εν αταξία εις τον Ελλήσποντον. Ο ημέτερος στόλος μεθ' όλων των πλοίων και των αντιτορπιλλικών εξηκολούθησεν ελισσόμενος εις απόστασιν βολής από των φρουρίων τα οποία δεν έβαλλον μέχρι της 3ης ώρας και 1/2 μεθ' ό μετεωρίσθη προς το πέλαγος.
Κατά την 3ην και 40μ.μ. τρία αντιτορπιλλικά Τουρκικά επειράθησαν να εξέλθωσιν του Ελλησπόντου, αλλά καταδιωχθέντα υπό των ημετέρων αντιτορπιλλικών εισήλθον και αύθις. Αι ζημίαι των ημετέρων ανέρχονται εις τους ελαφρώς τετραυματισμένους ανθυποπλοίαρχον Μαμούρην και τρεις ναύτας επί του "ΑΒΕΡΩΦ" ένα δε επί της "ΥΔΡΑΣ". ( 'Εκ του υπουργείου των Ναυτικών ).



ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ


Από το μεγάλο αγγλικό Πρακτορείου "Central News" διενεμήθη η επόμενη περιγραφή της ναυμαχίας.
"Καθ' όλην την νύχτα της Παρασκευής προς το Σάββατον, Τουρκικόν καταδρομικόν συνοδευόμενον και παρ' αντιτορπιλικού, έκαμε αναγνωρίσεις περί την είσοδον των Δαρδανελίων αναζητούν τον 'Ελληνικόν στόλον, ο οποίος όμως ευρίσκετο εν αναμονή κεκρυμμένος εις Λήμνον.
Τα δύο Ελληνικά ανιχνευτικά, τα οποία εφρούρουν παρά την είσοδον με φανούς εσβεσμένους ώστε να μη τα διακρίνει το Τουρκικόν καταδρομικόν, ανεκοίνωσαν διά του ασυρμάτου τα συμβαίνοντα εις την Ελληνικήν ναυαρχίδα.
'Οταν το Τουρκικόν καταδρομικόν πεισθέν τελείως εκ της αναγνωρίσεως την οποίαν ενήργησεν, ότι ο Ελληνικός στόλος δεν υπήρχεν ουδαμού, αποπλεύσας προφανώς εις καταδιώξιν του τολμηρού "Χαμηδιέ" το οποίον τρεις ημέρας πρότερον είχε βομβαρδίσει την Σύρον, ανήγγειλεν εις τον εντός των στενών Τουρκικόν στόλον, ότι ο Ελληνικός δεν διεκρίνετο πουθενά και ως εκ τούτου την επομένην πρωίαν όλη η Τουρκική αρμάδα έκαμε την εμφάνισίν της πρό των Δαρδανελλίων.
Ολίγον κατόπιν η αρμάδα συνισταμένη εκ των θωρηκτών "Τουργούτ Ρέις", "Βαρβαρόσσας", "Μεσσουδιέ", "Ασσάρι-Τεφήκ" και του καταδρομικού "Μετζητιέ" μαζύ με 13 άλλα αντιτορπιλλικά και τορπιλλοβόλα, αφήκε δια πρώτην φοράν την σκέπην των φρουρίων και έπλευσε βορειοδυτικώς προς την 'Ιμβρον, είτα δ' έστρεψε πρώραν προς νότον προς την Λήμνον.
Ηγουμένων των θωρηκτών "Τουργούτ-Ρέις" και "Βαρβαρόσσας", των λοιπών αποτελεσάντων την δευτέραν γραμμήν, ο Τουρκικός στόλος έφθασε εις σημείον τι νοτιοδυτικώς της Τενέδου, όταν ο Ελληνικός στόλος αφήκε το αγκυροβόλιόν του πλέων προς συνάντησιν του εχθρού.
Ο 'Ελλην ναύαρχος κ. Κουντουριώτης διά σήματος από της ναυαρχίδος του ανεκοίνωσεν εις τα επιτελεία και τα πληρώματα ότι "το παν εξαρτάται εκ του αποτελέσματος της σημερινής ημέρας δια την αγαπημένην πατρίδα. Φανήτε λέοντες". Τα τέσσερα Ελληνικά θωρηκτά "ΑΒΕΡΩΦ", "ΥΔΡΑ", "ΣΠΕΤΣΑΙ" και "ΨΑΡΑ" απετέλεσαν την πρωτοπορείαν με οκτώ ανιχνευτικά και αντιτορπιλικά τον "ΛΕΟΝΤΑ", τον "ΠΑΝΘΗΡΑ", τον "ΙΕΡΑΚΑ", τον "ΑΕΤΟΝ", την "ΣΦΕΝΔΟΝΗΝ", την "ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑΝ", την "ΑΣΠΙΔΑ" και την "ΝΙΚΗΝ" ερχόμενα κατόπιν.




Καλογερόπουλος, Νίκος: Το θωρηκτό "Αβέρωφ" στο πέλαγος. Λάδι σε Μουσαμά, 81,5x116,5 εκ.


Με πυκνόν μαύρον καπνόν προερχόμενον από τας καπνοδόχους των, ο οποίος ημαύρωσε τον κρυστάλλινον ουρανόν, εκεί όπου η βαθυκύανος θάλασσα του Αιγαίου στίζεται υπό των νήσων της Λήμνου και της Τενέδου, οι στόλοι του Σταυρού και της Ημισελήνου ώρμων κατ' αλλήλων διεκδικούντας ο εις από τον άλλον την νίκην.
Τα δύο Ελληνικά αντιτορπιλλικά "Λέων" και "Ασπίς", τα οποία είχον διαταγήν να ευρίσκονται εις επαφήν μετά του εχθρού, αλλ' εκτός βολής πάντοτε, εθεάθησαν διευθυνόμενα προς την Ελληνικήν ναυαρχίδα καταδιωκόμενα υπό του καταδρομικού "Μετζητιέ".

Αλλά και τούτο όταν έφθασεν εντός βολής από του Ελληνικού στόλου, εσταμάτησε και ανέμενε τα Τουρκικά θωρηκτά συνοδευόμενα υπό των δύο καταδρομικών και επτά αντιτορπιλικών, ενεφανίσθησαν και έλαβαν θέσεις πλέοντα παραλλήλως προς τας του Ελληνικού στόλου.
Την πρώτην βολήν έρριψαν οι Τούρκοι ακριβώς την 11 και 30', εξ αποστάσεως εννέα χιλιομέτρων και δύο λεπτά κατόπιν απήντησεν η Ελληνική ναυαρχίς.
Η μάχη ήρχισεν από της πρώτης στιγμής με πείσμα ασύνηθες, και βρονταί των βαρέων πυροβόλων καθίσταντο από στιγμής εις στιγμήν ισχυρότεραι, όσον το πυρ επυκνούτο επί πλέον καθιστάμενον μάλλον καταστρεπτικόν ως εκ της πλησιεστέρας αποστάσεως. Ο 'Ελλην ναύαρχος είχε δώσει εκ των προτέρων διαταγάς εις τα τρία άλλα θωρηκτά να φυλάσσουν τάς βολάς των, μέχρις ότου φθάσουν εις απόστασιν εκ της οποίας θα έφερον αποτελέσματα.
Πολλαί οβίδες έπεσαν επί της Τουρκικής ναυαρχίδος και του "Βαρβαρόσσα", αμφότερα δε τα σκάφη επί ώραν ήσαν κεκαλυμμένα υπό καπνού προερχομένου από τας εκρήξεις και την πυρκαϊάν.




πρώτη σελίδα της εφημερίδας «Εσπερινή» της 13ης Ιανουαρίου 1913



Το ταχύ και ευθύ πυρ των Ελλήνων πυροβολητών απεδείχθη καταστρεπτικώτατον διά τους Τούρκους, εις τρόπον ώστε την 12 και 38' ο εχθρός έκαμε προς δεξιά διευθυνόμενος εν πάση ταχύτητι αλλά και εν μεγίστη αταξία προς τα στενά, καταδιωκόμενος δε υπό των νικητών Ελλήνων.
Ο Τουρκικός στόλος οριστικώς και τελεσιδίκως ενικήθη και υπεχώρει εν αναπήρω καταστάσει εκάστου πλοίου χρησιμοποιούντος παν δυνατόν μέσον όπως διαφύγη και φθάση υπό την σκέπην των φρουρίων μόνον δε που και που έβαλον με τα τηλεβόλα της φυγής.
Η Ελληνική ναυαρχίς ηγείτο της καταδιώξεως, αναπτύσσουσα όλην αυτής την ταχύτητα και βάλλουσα διαρκώς, με καταστρεπτικά δε αποτελέσματα, κατά των υποχωρούντων Τουρκικών πλοίων, τα οποία, τώρα πλέον έτρεχαν απηλπισμένα ποίον να πρωτοφθάση τα στενά. Μετά καταδίωξιν δίωρον τα Τουρκικά πλοία κακώς έχοντα έφθασαν εις Δαρδανέλια διαφυγόντα την πλήρη καταστροφήν χάρις μόνον εις την προστασίαν των φρουρίων της ξηράς.
Η σπουδαιότης των ζημιών ας υπέστη ο εχθρός, αποδεικνύεται εκ της αξιοθρηνήτου αδυναμίας του να επιχειρήση σύγχρονον, έστω και υποχωρητικήν επίθεσιν κατά της Ελληνικής ναυαρχίδος, η οποία ένεκα της διαφοράς της ταχύτητός της από τ' άλλα Ελληνικά θωρηκτά, κατεδίωκε κυριολεκτικώς μόνη επί μίαν και ημίσειαν ώραν, ολόκληρον τον Τουρκικόν στόλον, μέχρις ότου έφθασεν εις ακτίνα βολής από των φρουρίων.
Ο Άγγλος ανταποκριτής τονίζει τις μεγάλες υλικές ζημιές, του Τουρκικού στόλου και γράφει ότι αυτές
Ισοφαρίζουν μόνον προς την ζημίαν του ηθικού η οποία κατεμαρτυρήθη εκ της ατάκτου υποχωρησεώς των η οποία μικρόν και κατ' ολίγον εξελίχθη εις πανικόν, καθ' ον ο καθείς προσεπάθει να σώση τον εαυτόν του.


Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ

Η ουσιαστική συμβολή της Ελλάδος ήταν όχι τόσο στην ξηρά (υπήρξαν εντυπωσιακές επιτυχίες στον κατά ξηρά αγώνα) όσο στις θαλάσσιες επιχειρήσεις.
Εκτός του μετώπου της Θράκης το οποίο όπως είπαμε κρατούσε η Βουλγαρία, ουσιαστική ήταν η συμβολή του Ελληνικού στόλου στην γενική έκβαση του πολέμου.
Η κυριαρχία στο Αιγαίο εμπόδισε την μεταφορά ενισχύσεων σε όλα τα υπόλοιπα θέατρα του πολέμου, 200.000 με 300.000 επίστρατοι του οθωμανικού στρατού υποχρεώθηκαν να παρακολουθούν το τέλος της αυτοκρατορικής παρουσίας τους στα Βαλκάνια χωρίς να μπορούν να επέμβουν.



Το οθωμανικό ναυτικό είχε εξαιρετικά καταπονηθεί από τον πολύμηνο πόλεμο με τους Ιταλούς, αλλά και το συνεπακόλουθο πάγωμα των παραγγελιών του στο εξωτερικό. Το Ελληνικό ναυτικό τον τελευταίο χρόνο της ειρήνης παρέλαβε μέγα αριθμό καινούργιων πολεμικών πλοίων. Η απειλητική προέλαση των Βουλγάρων προς την Κωνσταντινούπολη έστρεψε εκεί την προσοχή των Οθωμανών και όλες οι διαθέσιμες ναυτικές δυνάμεις ανέλαβαν να υποστηρίξουν τις τουρκικές αμυντικές θέσεις στον δρόμο προς Κωνσταντινούπολη. Το Ελληνικό ναυτικό είχε όλο τον χρόνο να εδραιώσει την θέση του στο Αιγαίο.
Όλα αυτά όμως δεν ήταν αρκετά αν δεν υπήρχε η παράμετρος που λεγόταν υποναυάρχου ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ, έδειξε ότι διαθέτει την τόλμη και την ικανότητα που απαιτούσαν οι καιροί. Έτσι αξιοποίησε στο έπακρο τις ευκαιρίες και κινήθηκε αστραπιαία (σας θυμίζω τι έπραξε ο πρίγκιπας Γεώργιος στον πόλεμο του 1897, δεν κούνησε τα πλοία παρά μόνο για να εντοπίσει τόπους πλούσιους σε αστακούς τους οποίους αλίευαν δύται για το τραπέζι του!) σύμφωνα λοιπόν με το σχέδιό του κατέλαβε το νησί Λήμνος που διέθετε ένα άριστο αγκυροβόλιο το λιμάνι του Μούδρου, αν και δεν είχε καμιά υποδομή, ούτε την ελαχίστη προκυμαία, ούτε καν πόσιμο νερό. Το μέρος αυτό μετέτρεψε σε βάση ζητώντας σκληρότατες προσπάθειες από τα πληρώματα του στόλου, όλα γινόντουσαν με τα χέρια μέχρι και η προμήθεια με άνθρακα των πλοίων. Από εκεί ο ναύαρχος έλεγχε όλο το Βόρειο Αιγαίο και επιτηρούσε τα στενά των Δαρδανελίων, άθλος πρώτου μεγέθους για τον μικρό και άπειρο σε τέτοια ζητήματα ελληνικό στόλο.
Απ εκεί ξεκινώντας οι ναυτικές δυνάμεις των Ελλήνων πραγματοποίησαν στην αρχή εξορμήσεις σε μικρά νησιά της περιοχής που υπήρχαν ασθενείς φρουρές, έτσι κατελήφθησαν Θάσος, Σαμοθράκη, Ψαρά, Ικαρία, Άγιος Ευστράτιος, Ίμβρος. Τένεδος και μετά επεξέτεινε την κατοχή σε μεγαλύτερα νησιά Σάμο (που είχε ήδη ελευθερωθεί από απόβαση Κρητών και τις πολιτικές πρωτοβουλίες του Σοφούλη από τον Σεπτέμβριο του 1912) Χίο, Λέσβο που κατέλαβαν τις πρωτεύουσες υποχρεώνοντας τις τουρκικές φρουρές να αποσυρθούν στο εσωτερικό Ρόλο σημαντικό στην απελευθέρωση των νησιών έπαιξε ο στόλος των βοηθητικών ευδρόμων, που δεν ήταν τίποτα άλλο από εξοπλισμένα εμπορικά πλοία.
Η Τουρκία μπόρεσε να οργανώσει τον στόλο της μετά τις 20/11/1912 όταν η Βουλγαρία έκανε ανακωχή, αλλά πλέον ήταν αργά.



Η τριανδρία των Ελληνικών επιτυχιών.

ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ (1855 – 1935)

Γεννήθηκε στην Ύδρα τον Απρίλιο του 1855, γόνος μεγάλων αγωνιστών του 1821΄
Το 1874 δόκιμος στο πολεμικό ναυτικά ξεκινά την σταδιοδρομία του, εκτοτε κυβέρνησε κάθε είδους πλοία και πήρε μέρος σε όλες τις συγκρούσεις και τις πολεμικές εμπλοκές από το 1886 και μετά.
Στα 1897 βρέθηκε στην Κρήτη κυβερνήτης του «Αλφειού», στο αδελφό πλοίο «Πηνειός» ήταν ο Ιωάννης Μιούλης.
Στα 1899 αντιπλοίαρχος ανέλαβε το εύδρομον «Ανδρέας Μιαούλης» και με αυτό διέπλευσε τον Ατλαντικό το μεγαλύτερο ταξίδι που έκανε ποτέ Ελληνικό πολεμικό πλοίο μέχρι τότε
Από το 1905 υπηρέτησε σαν υπασπιστής του Γεωργίου Α.
Το 1909 είχε βαθμό πλοιάρχου και διετέλεσε αρχηγός ΓΕΝ, ανέλαβε ηγεσία του στόλου την παραμονή των Βαλκανικών πολέμων και ύψωσε το σήμα του στο εύδρομο «Γ ΑΒΕΡΩΦ», την ημέρα έναρξης του πολέμου πήρε τον βαθμό του υποναυάρχου.
Το 1913 πήρε τον βαθμό του αντιναυάρχου.
Θερμός οπαδός του Ε Βενιζέλου τον ακολούθησε στην Θεσσαλονίκη το 1917 και πήρε το υπουργείο ναυτικών στην πρώτη «εθνική» κυβέρνηση , αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του Ναυάρχου.
Μετά τον θάνατο του Βασιλιά Αλεξάνδρου γίνηκε Αντιβασιλέας, παρέδωσε την θέση του στην Βασίλισσα Όλγα μετά τις εκλογές του 1920 και επεσύρθηκε, όπως πολλοί Βενιζελικοί της πολιτικής σκηνής. Την θέση του αντιβασιλέα πήε πάλι το 1923 και μετά ακυρήχθηκε Πρόεδρος Δημοκρατίας.



Στο διάστημα αυτό πραγματοποιήθηκαν τρεις απόπειρες κατά της ζωής του και αποσύρθηκε οριστικά από την πολιτική ζωή τον Δεκέμβριο του 1929 παραιτουμένους από την θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας για λόγους υγείας.
Πέθανε τον Ιούνιο του 1935 και τάφηκε στον βράχο της Ύδρας κάτω από το ιστορικό σπίτι της οικογένειάς του.


ΝΑΥΤΙΚΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ


20/5/1911
Επίσημη παραλαβή του Θωρηκτού «ΑΒΕΡΩΦ».

8/10/1912
Άγημα Στόλου καταλαμβάνει τη Λήμνο και ιδρύει τη στρατηγική βάση του Στόλου στο Μούδρο της Λήμνου.

18/10/1912
Βύθιση του Τουρκικού Θωρηκτού «Φετίχ - Μπουλέν» από το Τορπιλοβόλο «11», με Κυβερνήτη τον Υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση, στη Θεσσαλονίκη (Τη νύκτα (23.20΄) το τορπιλοβόλο «11» έπλευσε μυστικά στο λιμάνι της τουρκοκρατούμενης Θεσσαλονίκης και έπληξε με δύο τορπίλες το τουρκικό θωρηκτό «Φετίχ-Ι-Μπουλέντ»).

21/10/1912
Το Αντιτορπιλικό «ΙΕΡΑΞ» απελευθερώνει τα Ψαρά.

2/11/1912
Ο Ελληνικός Στόλος εκδιώκει τις Τουρκικές δυνάμεις από το Άγιο Όρος.

8/11/1912
Κατάληψη Μυτιλήνης από Αγήματα του Στόλου.



9/11/1912
Βύθιση στο Αϊβαλί Τουρκικής Κανονιοφόρου από το Τορπιλλοβόλο «14».

9/12/1912
Το Υποβρύχιο «ΔΕΛΦΙΝ» εκτελεί την πρώτη στην πολεμική ιστορία τορπιλική επίθεση κατά του Τουρκικού Καταδρομικού «ΜΕΤΖΙΔΙΕ».

12/11/1912
Κατάληψη της Χίου από αγήματα του Ελληνικού στόλου.

3/12/1912
Η Ναυμαχία της «ΕΛΛΗΣ», παρά το ομώνυμο ακρωτήριο της εισόδου των Δαρδανελίων. Ναυαρχίδα του Τουρκικού Στόλου το Θωρηκτό «ΧΑΡΙΕΝΤΙΝ ΒΑΡΒΑΡΟΣΑΣ». Ναυαρχίδα του Ελληνικού Στόλου το Θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ». Διάρκεια Ναυμαχίας 63 λεπτά.

2/1/1913
Ναυμαχία της Λήμνου και εξουδετέρωση του Τουρκικού Στόλου από το Ναύαρχο Κουντουριώτη επί του Θωρηκτού «ΑΒΕΡΩΦ».

5/1/1913
Βομβαρδισμός της Σύρου από το τουρκικό πολεμικό «Χαμιδιέ». Βύθιση του ευδρόμου «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ».

2/3/1913
Τμήμα του Ελληνικού Στόλου αποβιβάζει αγήματα στη Σάμο και κηρύσσει την ένωσή της με την Ελλάδα.

2/12/1913
Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης επιβιβάσθηκαν στο Θωρηκτό «ΑΒΕΡΩΦ» και κήρυξαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, υψώνοντας την Ελληνική Σημαία στον ιστό του φρουρίου «ΦΙΡΚΑΣ».




ΠΩΣ ΧΑΘΗΚΕ Η ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ


Το τελευταίο 10ήμερο οι Βούλγαροι είχαν εισδύσει βαθειά στην Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη.
Οι Σέρβοι μετά την μάχη του Κουμάνοβου είχαν καταλάβει ολόκληρη τη Νότιο Σερβία και έφτασαν στην πεδιάδα της Πελαγονίας και σταμάτησαν στον Εριγώνα (λίγο πιο κάτω από τα Σκόπια) .
Εκεί λοιπόν στο «Μπακίρο Γκούμνο» (χάλκινο βουνό) παρέμειναν οι Σέρβοι εν αδράνεια επί 13 ημέρες, πιστεύοντας ότι είχαν ήδη εκπληρώσει τους αντικειμενικούς τους στόχους, και ανάμεναν την συνάντησή τους με τα Ελληνικά στρατεύματα.
Τα Ελληνικά στρατεύματα πλησίαζαν στην Φλώρινα , ενώ ήδη είχαν καταλάβει την Νότια Μακεδονία και την Θεσσαλονίκη. Ενώ μια ισχυρή φάλαγγα (6 Μεραρχίες) δρούσε προς βορά είχε σαν αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη του Μοναστηρίο, στο οποίο υπήρχαν ισχυρές τουρκικές δυνάμεις.
Το ΓΕΣ (Διάδοχος Κωνσταντίνος) με τηλεγράφημά του προς το Σερβικό Γενικό επιτελείο ζήτησε την εκκαθάριση της καταστάσεως.
Ακριβή στοιχεία για το ατύχημα της Σερβικής κατάληψης του Μοναστηρίου έχουμε λεπτομερή αφήγηση του μακεδονομάχου Αναστασίου Νάλτσα που επιβεβαιώνονται και από Έλληνες αξιωματικούς του Σερβικού στρατού.
Δες τι γράφει εν περιλήψει στην αφήγησή του :

«Μετά την κατάληψη των Σκοπίων 13/26-10-1912 …καταδιώκουντος τον μετά την μάχη του Κουμάνοβου υποχωρούντα προς Μοναστήριο τουρκικό στρατό (6ο και 7ο σώμα στρατού) , ο εν Σκόπιοις γενικός Πρόξενος της Ρωσίας παρηκολούθει τας επιχειρήσεις , συνοδεύων τον διάδοχον του σερβικού θρόνου εις το Γεν Στρατηγελιο του ….. την 19-10/1-11-1912 επειδή εκ τηλεγραφήματος του ΓΕΣ απευθυνόμενον προς Σερβικό Γενικό Επιτελείο ζητούντος την ενέργειαν εκ μέρους των Σέρβων επιθέσεως κατά των εν τη περιοχή Μοναστηρίου συγκεντρωμένων τουρκικών δυνάμεωνεγνώσθη η προέλασις ισχυράς ελληνικής φάλαγγος προς βορράν με αντικειμενικόν σκοπόν την κατάληψιν του Μοναστηρίου. Ο Ρώσος Πρόξενος συνεβούλευσε εις τους Σέρβους την άμεσην ενέργειαν επιθέσεως κατά των Τούρκων με σκοπόν όχι βέβαια να συνδράμουν τους πιεζόμενους Έλληνας αλλά δια να φτάσουν πρώτοι εις Μοναστήριον….Η επίθεσις όντως ήρχισε, αλλά κατεφάνη, ότι η υπό του Τούρκου αρχιστρατήγου διοικητού στρατιάς Ζεκή πασά προβαλλομένη αντίστασις ήτο σιβαρωτάτη και δεν επροβλέπετο η σύντομος υπερνίκησίς της…..Ο Ρώσος πρόξενος άγνωστον αν εξ ιδίας αυτού πρωτοβουλίας ή κατόπιν οδηγιών της κυβερνήσεως του προέβη εις τολμηρόν διάβημα.




Μονή Εσφιγμένου, στο πορταρίκι της νότιας πύλης. Φωτογραφία του Στεφάν Πασέ, 1913.



Την νύκτα 19-10/1-11-1912 συνοδευόμενος υπό διερμηνέως προσήλθεν σις τα τουρκικάς προφυλακάςκαι εζήτησε να τον οδηγήσουν προ του Αντιστρατήγου παρ ου εγένετο αμέσως δεκτός.
Περί του τι αντηλλάγη μεταξύ των δύο ανδρών τότε, ουδέν μέχρι σήμερον θετικόν έχει γνωσθεί. Ελέγετο όπως έκτοτε από τουρκικής πλευράς , ως μοι εγνώρισεν ο Αβδούλ Κιανή εις τον οποίον , του είπε σχετικώς ο λοχαγός Ριφαάτ Κιανή αδελφός του υπηρετών εις το επιτελείον του Ζακή πασά , ο Ρώσος πρόξενος κατ εντολήν της κυβερνήσεως του συνεβούλευσε τον τούρκον αρχιστράτηγο, τελούντα εις πλήρη αποκλεισμό και μη δυνάμενον να επικοινωνήσει ούτε μετά της Κωνσταντινουπόλεως, ούτε μετά των στρατιών Κεντρικής Μακεδονίας ή Θράκηςλόγω διακοπής των τηλεφωνικών γραμμών υπό των προελαυνόντων ελληνικών και Βουλγαρικών φαλάγγων, να μην κατατρίβεται εις εξαντκητικάς και αγόνους μάχας, εφ όσον είναι ήδη φανερόν ότι η Μακεδονία έχει απολεσθεί δια την Τουρκίαν, αλλά να κατευθυνθεί το ταχύτερον με τα απομένοντα συντεταγμένα στρατεύματά του προς νοτιοδυσμάς και εκείθεν δια της Νοτίου Αλβανίας προς την Ήπειρον, δια να ενωθεί μετά του εκεί κινδυνεύοντος Εσσάτ Πασά και να αφήσει ούτως ελευθέραν την οδόν εις τους Σέρβους, δια να κατευθυνθούν ανενόχλητοι και εισέλθουν εις Μοναστήριον.Διότι μόνον κατά τον τρόπον αυτόν θα περιεσώζοντο τα Ιωάννινα, η Ήπειρος και η Αλβανίαδια την Τουρκίαν, εφ όσον η Μακεδονία είχεν οριστικώς απωλεσθεί.
Κατά τινα διάδοσιν μάλιστα, ευρύτατα κυκλοφορήσασα τότε μεταξύ των τούρκων αξιωματικών του έναντι των Σέρβων πολεμήσαντος σώματος στρατού, ο αρχιστράτηγος Ζεκή πασά εδωροδοκήθη υπό του Ρώσου προξένου δια του ποσού των 20.000 χρυσών λιρών Τουρκίας, το ποσόν δε τούτο κατ άλλους έλαβεν μετά τινάς ημέρας ο Τζαβήτ πασάς διοικητής του 5ου Σώματος Στρατού που είχεν έδραν το Μοναστήριον.
Ως προς την εξεύρεσιν του ποσού των 20.000 λιρών, ως εγν΄σθη τότε , τούτο εζητήθη παρά απεσταλμένου του Ρώσου Προξένου από το εν Σκοπίοις υποκαταστήματος της Οθωμανικής τραπέζης και του χορηγήθηκε δια λογαριασμόν του Ρωσικού κράτους , κατόπιν σχετικής του προξένου επιστολής, υπό του τότε υποδιευθυντου της Τραπέζης , Ιταλού Βερνάτζα, απεστάλη δε την 20ην Οκτωβρίου δια στρατιωτικού αυτοκινήτου , συνοδευομένου υπό του Σέρβου αξιωματικού και δύο οπλιτών , εις το Γενικόν Σερβικόν Στρατηγείον.




Ούτως αντί να αντιταχθούν οι δυνάμεις των 5ου, 6ου και 7ου τουρκικών σωμάτων στρατού αντετάχθησαν μόνον τα δύο τελευταία με ελαχίστας δυνάμεις του 5ου αδρανήσαντος τελείως έναντι αυτού. Μη πιεζόμενοι δε οι Τούρκοι , οίτινες ευρέθησαν ούτως εις δυσχερήν θέσιν, κατά την τετραήμερον μάχην του Περλρπέ και τι ο διεξαχθείς αγών ήτο πολυήμερος , άνευ όμως απωλειών εκατέρωθεν, οι Τούρκοιδεν προέβαλον αντίστασιν , ως ανεμένετο σθεναράν, αλλά ηττηθέντες υπεχώρησαν την 2410/6-11-1912 προς Μοναστήριον , όπως επίσης κατά την πενθήμερον μάχην μετά όλως άτονον αντίστασιν ηττήθησαν και τμήμα μεν ηναγκασθη να συνθηκολογήσει και να παραδοθεί εις τους Σέρβους, μερικά δε το πλείστον ασύντακτα, τμήματα υπεχώρησαν προς Κορυτσάν (10.000 άνδρες υπό τον Τζαβήτ Πασάν) και προς Ιωάννηνα (15.000 άνδρες υπό τον Ζεκή Πασάν).»
Ας δούμε όμως και μερικά ακόμα γεγονότα, οι Τούρκοι προ της έναρξης των επιχειρήσεων για την κατάληψη του Μοναστηρίου συνέλαβαν 400 Μοναστηριώτες δημογέροντες. Όταν πλέον η κατάσταση είχε διαφανή με πρωτοβουλία του Μουφτή συνεκλήθη το συμβούλιο των Αγιάνιδων (Τούρκοι προύχοντες) γι αν πάρουν αποφάσεις ώστε να προστατευθεί η ζωή των Τούρκων. Έστειλάν λοιπόν μετά από συνενόηση με τον Μητροπολίτη Πελαγονίας αποστολή στον αρχηγό των Ελληνικών δυνάμεων και πρότεινε την παράδοση της πόλεως για να αποφευχθεί η Σερβικήκατοχή. Ταυτόχρονα αξιοθρήνητοι αγάδες ζήτησαν άσυλο σε Ελληνικές οικογένειες. Όπως είδαμε παραπάνω το σύνολο της δύναμης του Τουρκικού στρατού υπεχώρησε σε περιοχές που επρόκειτο να καταληφθούν υπό των Ελλήνων. Μετά την κατάληψη του Μοναστηρίου από τους Σέρβους , οι δυνάμεις των Σέρβων συνέχισαν την προς τα κάτω πορεία τους με στόχο την κατάληψη της Φλώρινας.
Η είσοδος των Σέρβων στο Μοναστήριο δεν προκάλεσε κανένα ενθουσιασμό διότι δεν υπήρχε καμιά Σερβική παρουσία στην πόλη οι δε Σέρβοι αξιωματικοί μόλις μπήκαν στην πόλη διακύρηταν «Το Μοναστήρι δεν είναι δικό μας είναι Ελληνικό» και «Οι δικές μας βλέψεις είναι μόνο μέχρι το Μπάκιρο Γκούμνο» προς καθησυχασμό του πληθυσμού.



Λίγες μέρες μετά εισήλθε στην πόλη ο διάδοχος Κωνσταντίνος συνοδευμένος από τους πρίγκιπες Γεώργιο, Αλέξανδρο και Παύλο. Και ψάλθηκε συγκινητική δοξολογία στον ναό του Αγίου Δημητρίου.


ΑΝΑΦΟΡΑ ΔΟΥΣΜΑΝΗ


ο Δούσμανης αναφέρει ότι ο ελληνικός στρατός, που στην αρχή της εκστρατείας τον αποτελούσαν 62.000 άνδρες μόνο, διέτρεξε 448 χιλιόμετρα ―από τη Λάρισα ως τη Φλώρινα― μέσα σε 34 ημέρες, ανάμεσα από βουνά και ελώδεις πεδιάδες και κάτω από αδιάκοπη σχεδόν βροχή.
Το κέντρο του στρατού έδωσε και κέρδισε μάχες στην Ελασσόνα, στον Σαραντάπορο, στον Τριπόταμο, στα Γιαννιτσά. Και η αριστερή του πτέρυγα στην Κατερίνη, στη Δεσκάτη, στους Λαζαράδες, στο Αλπάνκιοϊ, στο Σόροβιτς και στην Μπάνιτσα και τέσσερις ακόμη μάχες κατά την πορεία του προς το Μοναστήρι. Αποτέλεσμα των μαχών αυτών ήταν η σύλληψη 35.000 αιχμαλώτων, συμπεριλαμβανομένου και του Τούρκου αρχιστράτηγου.




Συνολικά, έπεσαν στα ελληνικά χέρια εκατό τηλεβόλα και 70.000 τουφέκια. Και μετά την τελευταία μάχη, ο ελληνικός στρατός περικύκλωσε τον τουρκικό μπροστά από τη Θεσσαλονίκη, πράγμα που ανάγκασε τον γενικό διοικητή του, Ταξίν Πασά, να υπογράψει την παράδοση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας στον αρχηγό του ελληνικού στρατού.
Στη δεύτερη έκθεσή του, ο Δούσμανης μιλάει για την προέλαση του ελληνικού στρατού προς τη Φλώρινα, μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, που έγινε μέσα σε αναρίθμητες φυσικές και στρατηγικές δυσκολίες. Τέσσερις πολύνεκρες μάχες έγιναν για να εκπορθηθούν τα στενά του Κομάνο, του Οστρόβου, του Κερλί-Δερβέν και του Γκορνίτσεβου. Η προσέγγιση του ελληνικού στρατού έκανε τους Τούρκους να εκκενώσουν το Μοναστήρι - κι αυτό εξηγεί το γιατί οι Σέρβοι, που κατέλαβαν τελικά την πόλη, συνέλαβαν ελάχιστους αιχμαλώτους.
Ο τουρκικός στρατός, συνεχίζει η έκθεση, συγκεντρώθηκε στη Φλώρινα, για να εξασφαλίσει την υποχώρηση των δυνάμεών του και ελπίζοντας να έχει σε ένα μέτωπο και τους δύο συμμαχικούς στρατούς. Αλλά όταν μετά τις καταστροφές που υπέστη στο Κερλί-Δερβέν και το Γκορνίτσεβο η ηγεσία του εννόησε ότι ο ελληνικός στρατός διέθετε πέντε μεραρχίες κι όχι δύο όπως νόμιζε, καταλήφθηκε από πανικό, και οι Τούρκοι εγκατέλειψαν άτακτα τη Φλώρινα. Το ελληνικό ιππικό τους κατεδίωξε απεινώς, και συνέλαβε 3.000 αιχμαλώτους και είκοσι τηλεβόλα.



Ελληνική αποστολή στη συνδιάσκεψη του Βουκουρεστίου. Από αριστερά στα δεξιά, καθισμένοι: λοχαγός Κ.Πάλλης, Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος, Ελ. Βενιζέλος, Δ.Πανάς, Ν.Πολίτης. Ορθιοι: Θ. Πετρακόπουλος, Σ. Γεωργόπουλος, Κ. Μαρκαντωνάκης, Σ. Κωνσταντινίδης, λοχαγός Αλ. Εξαδάκτυλος και Μ. Τσαμαδός

Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΙΔΑΝ ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΜΑΣ


Ο Παρασκευόπουλος μάς αφήνει να καταλάβουμε ότι ο πρώτος βαλκανικός πόλεμος ήταν, τουλάχιστον για τον ελληνικό στρατό, μια εύκολη εκστρατεία. Οι Τούρκοι, κουρασμένοι από τον πρόσφατο πόλεμο με την Ιταλία και διαθέτοντας σχετικά λιγοστές δυνάμεις στη Βαλκανική, υποχωρούσαν κατά κανόνα χωρίς να προβάλουν σοβαρή αντίσταση. Η ελληνική προέλαση ήταν ραγδαία και γιορτινή.
Πότε πότε, βέβαια, περίμεναν τους Έλληνες δυσάρεστες εκπλήξεις άλλου είδους. Τέσσερις μέρες πριν από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, στρατοπεδευμένος στις όχθες του Αξιού, ο Παρασκευόπουλος σημειώνει με απογοήτευση: «Πουθενά ούτε ίχνος Ελληνισμού, ούτε εις, μόνον εις τας μεγάλας πόλεις υπάρχουν ολίγοι, και όχι εις όλας. Η ύπαιθρος χώρα αποκλειστικώς κατοικείται από Τούρκους και Βουλγάρους παντού». Και συνοδεύει αυτή την παρατήρηση με οργίλα, εν πολλοίς άδικα σχόλια για την πολιτική επιρροή και τα κίνητρα των μακεδονομάχων.
Λίγους μήνες αργότερα το κλίμα αλλάζει. Η καθήλωση του ελληνικού στρατού μπροστά στο Μπιζάνι μετατρέπει γρήγορα την ευφορία σε κόπωση, απαισιοδοξία, γκρίνια και οδηγεί σε κρίσεις όπως αυτή που παραθέσαμε στην αρχή, περί του μη πολεμικού της «φυλής». Τελικά το οχυρό πέφτει έπειτα από σφοδρότατο κανονιοβολισμό («εκ του θρόνου μου διευθύνω όλην αυτήν την φοβεράν τραγωδίαν», γράφει ο Π. με αυταρέσκεια μετριασμένη από το δέος του μπροστά σε μια φύση που μοιάζει να λοιδορεί αδιάφορη τα πολεμικά παιχνίδια των ανθρώπων ¬ βλέπουμε ότι ο πόλεμος εκείνος δεν ήταν καθόλου μοντέρνος!) και ο ελληνικός στρατός μπαίνει στα Γιάννενα, μια πόλη «αηδεστάτη ως όλαι αι τουρκικαί».



Λεωνίδας Παρασκευόπουλος


Σήμερον αντελήφθην όλην την αγριότητα του πολέμου. Χανούμισες και παιδιά έκλαιγαν. Κάτοικοι ετυφεκίζοντο ωσάν να ήσαν τρυγώνια. Τα σπίτια απ΄ άκρου εις άκρον εκαίγοντο. Φρίκη φρίκη! …

Βασίλειος Βελισσάριος, 7 Δεκεμβρίου 1912


… Κρύο φοβερόν. Απελπισία. Τι θα γίνη το χάλι μας και εγώ δεν γνωρίζω. Οι στρατιώται στερούνται άρτου. Από την πείνα εχάλασεν η όψις των. Είναι αξιολύπητοι οι δυστυχείς. Εγώ ευτυχώς επαιτών με τα χρήματα εις το χέρι και παρακαλών εξοικονομούμαι από άρτον. Εκοιμήθην εις οικίαν χωρικού αναμίξ μετ΄ αγελάδων και βουβάλων. Εκοιμήθην ωραία και ζεστά …

Bασίλειος Βελισσάριος, Οκτώβριος 1912

….Σήμερον αντελήφθην όλην την αγριότητα του πολέμου . Χανούμισες και παιδιά έκλεγαν. Κάτοικοι ετυφεκίζοντο ωσαν να ήσαν τρυγώνια. Τα σπίτια απ άκρου εις άκρον εκαίγοντο Φρίκη φρίκη!...

Βασίλειος Βελισσάριος 7/12/1912

....Κρύο φοβερό. Απελπισία. Τι θα γίνει το χάλι μας και εγώ δεν γνωρίζω. Οι στρατιώται στερούνται άρτου. Από την πείνα εχάλασε η όψις των. Είναι αξιολύπητοι οι δυστηχείς. Εγώ ευτυχώς επαιτών με τα χρήματα εις το χέρι και παρακαλών εξοικονόμούμαι από άρτον. Εκοιμήθην εις οικίαν χωρικού αναμίξ μετ αγελάδων και βουβάλων. Εκοιμήθην ωραία και ζεστά….

Βασίλειος Βελισσάριος Οκτώβριος 1912

Οι επιτυχίες του Ελληνικού στρατού τηλεγραφούνταν συνθηματικά από συγγενείς και φίλους στους Έλληνες που κατοικούσαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, υπήρχε αυστηρά λογοκρισία. Πχ

Η πτώση των Ιωαννίνων αναφέρεται σαν ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΠΟΥ ΠΤΩΧΕΥΣΕ
Οι αιχμάλωτοι αναφέρονται σαν ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Η πτώση των Ιωαννίνων, της Σκόρδα και της Ανδριανουπόλεως κατέλυσαν πλήρως την Οθωμανική αυτοκρατορία στα Βαλκάνια και η συμφωνία στο Λονδίνο στις 18/5/1913 επικύρωσε την νέα πραγματικότητα.
Κατοχυρωθήκαν από τους νικητές τα κέρδη τους από τον πόλεμο και για πρώτη φορά μετά από 6 αιώνες οι Τούρκοι βρεθήκαν εκτός των Βαλκανίων , με παρουσία μόνο σε μια λουρίδα Β των Δαρδανελίων, την Κωνσταντινούπολη και τον Μαρμαρά.
Κανείς από τους εμπλεκομένους δεν θεώρησε το αποτέλεσμα τελικό.




Συνδιάσκεψη ειρήνης στο Λονδίνο.



ΠΡΕΣΒΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ


Παράλληλα προς τη Διάσκεψη των Εμπολέμων λειτουργούσε και Πρεσβευτική Διάσκεψη, υπό την προεδρεία το Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών, όπου μετείχαν οι υπηρετούντες στο Λονδίνο Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής: Αγγλίας, Αυστροουγγαρίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Ρωσίας. Αυτονόητο το κύριο ενδιαφέρον και έργο τους: να ελέγχουν αυτοί τις εξελίξεις που συντελούνταν και ενδεχόμενα να παρέμβουν στην πορεία των διαπραγματεύσεων. Αυτοί λ.χ. επέβαλαν στο βασιλιά του Μαυροβουνίου Νικόλαο να αποσύρει τις δυνάμεις του από το Σκούταρι, γιατί αυτή η περιοχή προοριζόταν για το κράτος της Αλβανίας. Επίσης, κρατούσαν σε εκκρεμότητα την τύχη των νησιών του Αιγαίου, μολονότι είχαν ελευθερωθεί από τον ελληνικό στόλο, ο οποίος υπό την αρχηγία του Λάζαρου Κουντουριώτη είχε κερδίσει αρχές του Μάρτη του 1913 και τη ναυμαχία της Λήμνου.

Μετείχαν, όπως προσημειώσαμε, οι Πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας, Ιταλίας) υπό την Προεδρία του Υπουργού Εξωτερικών της Αγγλίας.

Αυτονόητο είναι ότι παρακολουθούσαν με κύριο σκοπό τον έλεγχο των εξελίξεων για την προστασία των συμφερόντων τους.
Ένα καινούργιο ζήτημα ήταν η πορεία των εξελίξεων στα αλβανικά εδάφη, όπου :

- Ανεξάρτητο Κράτος ακόμη δεν υπήρχε.
- Συνεχιζόταν Οθωμανική εξουσία.
- Δεν υπήρχε συμμετοχή στον ενιαίο πόλεμο κατά του Οθωμανικού Κράτους.
- Είχε εκδηλωθεί κίνημα ανεξαρτησίας.
- Δεν υπήρχαν όρια αλβανικών διεκδικήσεων, αλλά έφταναν ως τα αλβανικά εδάφη οι στρατοί των εμπολέμων (Μαυροβούνιοι από βορρά, Σέρβοι από βορειοανατολικά, περιοχή Σκοπίων, Έλληνες από το νότο, από την Ήπειρο).

Η κατάσταση ήταν ρευστή, γιατί στο εσωτερικό της χώρας δεν υπήρχε ούτε κεντρική εξουσία Οθωμανική ούτε επαναστατική Κυβέρνηση αναγνωρισμένη από όλους, ενώ υπήρχαν περιοχές με μικτούς πληθυσμούς, π.χ. αλβανοφώνων και ελληνοφώνων στη νότια Αλβανία, που για τους Έλληνες ήταν Βόρεια Ήπειρος.
Επιπλέον, συναντιούνταν εκεί τα ενδιαφέροντα κάποιων Δυνάμεων: οι Αυστριακοί δεν ήθελαν να επεκταθεί προς την Αλβανία η Σερβία, οι Ιταλοί ήθελαν εκεί ένα Αλβανικό Κράτος υπό την επιρροή και την προστασία τους , για να έχουν αφετηρία γενικότερων παρεμβάσεων στη Βαλκανική.
Μέσα στο πλέγμα όλων αυτών των εξελίξεων και βλέψεων εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον των διπλωματών στην Πρεσβευτική Διάσκεψη του Λονδίνου. Την άνοιξη του 1913 άρχισε και εκεί συζήτηση για πιθανή αναγνώριση αυτόνομου Αλβανικού Κράτους, ανεξάρτητου πια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και ανατέθηκε σε μια μικτή Επιτροπή (αποτελούμενη από έναν Αλβανό και 6 αντιπροσώπους των

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η Πρεσβευτική μπορεί να θεωρηθεί σπουδαιότερη, σε επίπεδο αποφάσεων από την συνθήκη του Λονδίνου, διότι όπως καταλαβαίνεις εκεί αποφασίστηκαν τα όρια και στην Συνθήκη του Λονδίνου ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΑΝ οι αποφάσεις της πρεσβευτικής.


ΣΥΝΘΗΚΗ ΛΟΝΔΙΝΟΥ




Μέσα σε αυτές τις περιστάσεις και αντικρουόμενες επιδιώξεις υπογράφτηκε (στις 17/30 Μάη 1913) η Συνθήκη Ειρήνης του Λονδίνου με πολλές εκκρεμότητες, που περιέκλειαν ίσως και τα σπέρματα νέου πολέμου.

Οι όροι ήταν:

- Ο Σουλτάνος παραιτείται από όλα τα εδάφη δυτικά της γραμμής Αίνου –Μηδείας (δηλ. κρατούσε από τις Βαλκανικές κτήσεις μόνο το τρίγωνο όπου η Κωνσταντινούπολη).

- Παραιτείται από όλα τα νησιά του Αιγαίου πλην Ίμβρου – Τενέδου (που είναι στην έξοδο των Δαρδανελίων). Αλλά η τύχη των άλλων νησιών μένει σε εκκρεμότητα.

- Τα εδάφη από το Σκούταρι στο βορρά ως τη Β. Ήπειρο προορίζονται για το Αλβανικό Κράτος, με απροσδιόριστα ακόμη τα σύνορά του, που θα τα όριζαν αργότερα οι Δυνάμεις.


- Μένει σε εκκρεμότητα η διανομή των μακεδονικών εδαφών που είχαν ελευθερωθεί από τους συμμάχους Βαλκάνιους.

Έτσι τερματιζόταν ο –κατά τους Άγγλους - β΄ Βαλκανικός Πόλεμος (ο διπλωματικός) αφήνοντας άλυτο το κύριο πρόβλημα, της διανομής, που θα φέρει τον επόμενο πόλεμο των όπλων: Βουλγαρίας εναντίον όλων των γύρω της.

Κυριακή, 10 Αύγουστος 2008

Α ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ζ

ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α



Στις 5 Μαρτίου 1913, ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄ της Ελλάδας κάνει το συνηθισμένο του περίπατο μέχρι το Λευκό Πύργο, συνοδευόμενος μόνο από έναν υπασπιστή. Στην επιστροφή, δέχεται επίθεση από έναν ανισόρροπο!!! Τον Αλέξανδρο Σχοινά. Μία μόνο σφαίρα ήταν αρκετή.
Η πόλη τίθεται σε κατάσταση επιφυλακής, τα μαγαζιά κλείνουν και το βράδυ τα φώτα είναι σβηστά Τα μεσάνυχτα οι καμπάνες αρχίζουν να χτυπούν πένθιμα. Η ταριχευμένη σωρός, αφού εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα σε ένα παρεκκλήσι, θα μεταφερθεί στην Αθήνα και θα ταφεί στη βασιλική κατοικία, στο Τατόι.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, τον Νοέμβριο ο Ελληνικός στρατός στράφηκε προς τη δύση.
Οι συνέπειες από τον κλονισμό του Σόροβιτς αποκαταστάθηκαν και προώθησαν προς Φλώρινα και Κορυτσά, διότι πια δεν υπήρχε οργανωμένος αντίπαλος, έτσι δόθηκε η δυνατότητα μεγάλες μονάδες να μεταφερθούν στην Ήπειρο και να επισπευσθεί η κατάληψη των νησιών του Αιγαίου.



Η τακτική των καταλήψεων του Ελληνικού στρατού επέβαλε αυτοσυγκράτηση διότι υπερβολικές καταλήψεις προς Μοναστήρι και βόρεια κινδύνευε να προκαλέσει την δυσαρέσκεια και της Σερβίας μετά την δυσαρέσκεια της Βουλγαρίας.

Στις 20 /11/1912 η Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο συμφώνησαν ανακωχή με την οθωμανική αυτοκρατορία και ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις. Η Ελλάδα δεν πήρε μέρος καθώς ήθελε χρόνο για να ολοκληρώσει τις κατακτήσεις της στην Ήπειρο και τα νησιά .
Η ανακωχή κράτησε μέχρι τις πρώτες μέρες του 1913 καθώς δεν οδήγησε σε συμφωνία και την παράδοση των οχυρών πόλεων Σκόρδα και Ανδριανουπόλεως.

ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α (1845 – 1913)

Το πλήρες όνομά του είναι Χριστιανός- Γουλιέλμος -Φερδινάνδος -Αδόλφος Γ΄ Γλύξμπουργκ.
Ήταν δευτερότοκος γιος του βασιλιά της Δανίας Χριστιανού Θ. Βασιλιάς των Ελλήνων εκλέχτηκε από τη Β Εθνοσυνέλευση στις 18 Μαρτίου του 1863, λίγο μετά την εκθρόνιση του ΄Οθωνα. Φυσικά η έγκριση για την εκλογή του δόθηκε από τις λεγόμενες προστάτιδες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία). Βασίλεψε μέχρι τις 5 Μαρτίου 1913 οπότε και δολοφονήθηκε.

Φωτογραφία του Αλ. Σχινά, την επομένη της σύλληψής του.


Ο Γεώργιος παντρεύτηκε το 1867 τη δούκισσα της Ρωσίας Όλγα Κωνσταντίνοβα. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σημαντικά γεγονότα έλαβαν χώρα στην Ελλάδα, όπως:
Η Κρητική επανάσταση 1866 – 1869.
Η κρίση του 1879.
Η όξυνση του ανατολικού ζητήματος.
Η επανάσταση στο Γουδί.
Ο Α βαλκανικός πόλεμος, μετά το τέλος του οποίου δολοφονήθηκε.
Όλα αυτά τα γεγονότα επηρεάζονταν σημαντικά από τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων στη χώρα μας , τον οποίο ανταγωνισμό πλήρωσε ακριβά πολλές φορές ο ελληνικός λαός. Ο Γεώργιος ο Α΄ δολοφονήθηκε από κάποιον ψυχοπαθή, όπως δηλώθηκε επίσημα, τον Αλέξανδρο Σχοινά, που όμως πιθανότατα όπλισαν άνθρωποι της γερμανικής και Αυστριακής πρεσβείας στην Αθήνα.



ΜΑΧΗ ΠΕΡΛΕΠΕ

Η επόμενη θέση αντίστασης για τους Τούρκους ήταν η οχυρά θέση της Βελεσσά που δέσποζε της κοιλάδας του Αξιού και ήταν αδύνατον να υπερφαλαγγισθεί. Τι είχαν κατά νου οι Τούρκοι και αποφάσισαν να εκκενώσουν την εξαιρετική αυτή θέση και να υποχωρήσουν προς Μοναστήριο και να εγκαταλείψουν την Θεσσαλονίκη στα χέρια του εχθρού, διότι αναμφίβολα η Θεσσαλονίκη μπορούσε να υποστηριχθεί δια συνδυασμού των προσπαθειών των δυνάμεων του Ζεκή και του Χασσάν πασά .



Έτσι εγκαταλείφθη η θέση της βελεσσά από 25.000 μικτού στρατού Νιζάμηδων και Βασιβουζούκων και ξεκίνησαν μέσω Περλεπέ για Μοναστήριο. Οι Σέρβοι τους ακολούθησαν προς Περλεπέ . Σε μια οχυρά θέση που ξεκινούσε από το Τσιφλίκι του Αβδή πασά ετοίμασαν οι Τούρκοι την άμυνά τους , η περιοχή έδινε την εντύπωση απορθήτου θέσεως και η Σερβική επίθεση ξεκίνησε ημέρα , οι Οσμανλήδες κατείχαν την ορεινή γραμμή 1458 μέτρων ύψους μέχρι της κορυφής 1534 μ προστατευμένοι από του κρημνώδους εδάφους από κυκλωτικής κινήσεως των Σέρβων και επιπλέον είχαν τοποθετήσεις πεδινες και ορινές πυροβολαρχίες.
Την Σερβική επίθεση την ξεκίνησε η Μεραρχία Μοράβα με 3 φάλαγγες.
Η μία προχώρησε ανατολικά της κυρίας οδού κατά του δεξιού του εχθρού. Στο κέντρο έγινε μετωπική επίθεση κατά της κορυφής 1.200 . Η μεραρχία ιππικού είχε προορισμό την υπερφαλάγγιση των Τούρκων. Λόγω του εδάφους το Σερβικό πυροβολικό ήταν άχρηστο.


Είσοδος των Σέρβων στα Σκόπια.


Την 21/3 Νοεμβρίου 1912 παρά τις σοβαρές απώλειές του οι Σέρβοι δεν πέτυχαν τίποτα.
Την 22/4 Νοεμβρίου 1912 οι Σέρβοι ενισχύθηκαν με μια ακόμα μεραρχία και διέβησαν την λοφοσειρά που χωρίζει την κύρια οδό από της αριστερής πτέρυγας της μεραρχίας του Μοράβα και άλλη φάλαγγα έκαμε τον γύρο προς το δεξιό των Σερβικών γραμμών , έτσι επιτέθηκαν κατά της κορυφής 1.200 με μεγάλη σφοδρότητα με την βοήθεια μιας μόνο πυροβολαρχίας για βοήθεια, δια της λόγχης υπό το σφοδρό πυρ των Τούρκων κατέλαβαν την μία μετά την άλλη τις θέσεις. Ο Καρά Σαίτ πασάς απέσυρε τα στρατεύματα του στο ύψωμα Κοσζάκ που δέσποζε του Περλρπέ. Την ειπωμένη αντεπιτεθήκαν οι Τούρκοι μάταια και μετά από μάχη υπεχώρησαν νοτίως του Περλεπέ.
Η μάχη αυτή έδειξε την θαυμαστή υπεροχή του Σέρβικου πεζικού, με απώλειες 2.000 άνδρες οι Σέρβοι έγιναν κύριοι του πεδίου της μάχης, δες ένα διάλογο του ανταποκριτή των «Times» Κ Πράις με Σέρβο δάσκαλο στρατιώτη κατά την ώρα της μάχης:
«Τι σας έδωσε τόσον καταπληκτική ορμή, κατόπιν της σοβαράς επιθέσεως που υπέστητε κατά την μάχην της πρώτης ημέρας;»
«Να σας πω, εβλέπαμε όλοι μας τον Άγ Σάββαν, ασπροφορεμένον, να κάθεται μέσα σε ένα άσπρο αμάξι με άσπρα άλογα και να μας οδηγεί εις την νίκην»

Η πόλη του Περλεπέ είχε μια ιδιαιτέρα σημασία για τους Σέρβους πρόκειται για την παράδοση του «Μάρκου Κραλίενιτζ» και έχει να κάνει με μια διήγηση του 1394 και είναι κάτι σαν την διήγηση «Του μαρμαρωμένου βασιλιά» που έχουμε οι Έλληνες.
Στο Περλεπέ μπήκαν με παιάνες και θούρια και μεσημαίες και ενώ ευρίσκοντο σε χαρά μεγάλη για την νίκη, από τον νότο Τουρκικά τηλεβόλα άρχισαν να βάλουν , προς στιγμήν άρχισαν να αποσύρονται προς βορά , αλλά Σέρβος στρατηγός συγκέντρωσε τους άνδρες του και αφού κατέλαβε θέσεις οργάνωσε αντεπίθεση.


Οι Τούρκοι υποχώρησαν προς το Μοναστήριο. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν πολλές και έχασαν και 60 τηλεβόλα.



ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕΡΒΟΥΣ


Στις αρχές Απριλίου του 1913 ο Παρασκευόπουλος μετακινείται, επικεφαλής τώρα της 10ης Μεραρχίας, στη Γευγελή, όπου θα μείνει δυόμισι μήνες. Η απραξία και το ελάχιστα ελκυστικό περιβάλλον τον κάνουν πάλι γκρινιάρη και δύστροπο. Τα βάζει με τις μύγες:
«Θεέ μου, τι πληγή είναι αυτή, είναι αδύνατον να σοι την περιγράψω. Κολλούν εις το πρόσωπον, διαρκώς να ταις βγάζης, δεν ημπορώ να γράψω. [...] Υπομονή, τι να κάμωμεν, ηθέλαμεν πόλεμον και Μεγάλην Ελλάδα, ας τα υφιστάμεθα»(!)
Ωστόσο, το μέρος αυτό της επιστολογραφίας του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η Γευγελή είναι το σημείο επαφής των τριών συμμάχων (Ελλήνων, Σέρβων, Βουλγάρων), που σύντομα θα εμπλακούν σ' έναν δεύτερο, πολύ φοβερότερο πόλεμο, αυτή τη φορά μεταξύ τους. Στα γράμματα του ο Παρασκευόπουλου αισθάνεσαι καθαρά την ένταση που ανεβαίνει, τη δυσπιστία και αντιπάθεια μεταξύ των συμμάχων, παρακολουθείς από κοντά τη μεταξύ τους διελκυστίνδα πάνω σε αμφισβητούμενα εδάφη και πληθυσμούς.
Η εντελώς αρνητική γνώμη του ο Παρασκευόπουλου για τους Βούλγαρους δεν εκπλήσσει. Αλλά, από τη σκοπιά σημερινών δοξασιών, εντυπωσιάζει η εχθρότητα και η περιφρόνησή του για τους Σέρβους, τους οποίους «στολίζει» σχεδόν σε κάθε γράμμα:


Σέρβοι στρατιώτες


«Οι Σέρβοι σχετικώς καλλίτεροι από τους Βουλγάρους. Μας έχουν τώρα την ανάγκην μας και μας περιποιούνται, άλλως είναι και αυτοί βάρβαροι, σωβινισταί και πολύ πτωχοί και μικροί άνθρωποι. Είναι αφάνταστοι αι φορολογίαι των, έχουν τρελλάνει τους ανθρώπους, εγύμνωσαν δε και όλον τον κόσμον, μεταφέροντες πλείστα όσα οικιακά πράγματα εις Σερβίαν. Λαός πρόστυχος και μικρός».
Αυτά τα γράφει τις πρώτες μέρες της παραμονής του στη Γεγευλή. Όσο περνάει ο καιρός, τα σχόλιά του γίνονται όλο και πιο βίαια: «Μου δίδει δε εις τα νεύρα η προστυχιά των», «Οι Σέρβοι [...] είναι εγωισταί και τρομεροί Ταρταρίνοι, περιφρονούντες τους αντιπάλους των», «κατά βάθος είναι και αυτοί Σλαύοι, ελεεινοί», «Αναγκαζόμεθα να κάμωμεν Συμμαχίαν με άλλους ατίμους, τους Σέρβους. Και αυτό φωνάζω, δεν διαφέρουν από εκείνους. Τι Σύμμαχοι είναι αυτοί που κλείουν παντού τα σχολεία μας, δεν αφήνουν ελληνικάς επιγραφάς εις τα μαγαζιά, δεν αφήνουν σημαίας εις τας εθνικάς εορτάς, αφοπλίζουν τους Έλληνας. Αυτοί είναι οι αδελφοί Σέρβοι;». Ενδιάμεσα μια χαρακτηριστική ευχή: «Τώρα πάλιν οι Σέρβοι με τους Βουλγάρους εις τα μαχαίρια. Μακάρι να πιασθούν δια να ωφεληθώμεν ημείς». Και τέλος, εν είδει συνόψεως: «Δεν ημπορείτε να σχηματίσητε ιδέαν τι εστί Βούλγαρος και Σέρβος. Είναι ακόμη βάρβαροι, άγριοι, άπληστοι, πανούργοι, εγωισταί, μεγαλομανείς κ.τ.λ. Τουναντίον εις τον ισχυρόν ταπεινοί, δειλοί, αισχροί, άνευ τιμής κ.τ.λ.».

Η έκρηξη του δεύτερου βαλκανικού πολέμου λειτουργεί σαν λύτρωση, σαν σύνθημα για την εκτόνωση ενός από καιρό συσσωρευμένου μίσους: «Είναι αφάνταστος ο ενθουσιασμός των ανδρών μας, και το μίσος κατά των Βουλγάρων». Ο φανατισμός κατά του αντιπάλου, που δύσκολα ανιχνεύεται στις επιστολές από τον πόλεμο εναντίον των Τούρκων, είναι τώρα πανταχού παρών: «Φανατισμός φοβερός.



Βούλγαροι στρατιώτες.


Παντού τα βουλγαρικά χωρία καίονται». Ο ίδιος ο Παρασκευόπουλος σαστίζει: «Αλλά ποτέ μου δεν εφανταζόμην τοιαύτην ανδρείαν, τοιαύτην ορμήν, τοιαύτην αυταπάρνησιν, τοιούτον μίσος, τόσον πατριωτισμόν». Δια μιας η μη πολεμική φυλή του Μπιζανίου γίνεται αρειμάνια: «Ήλλαξε η ελληνική φυλή, άλλως δεν εξηγείται. Ο δε φανατισμός δεν περιγράφεται».
Στην πρώτη επιστολή του μετά την ανακωχή ο Παρασκευόπουλος κάνει έναν επιγραμματικό απολογισμό: «ο πόλεμος αυτός ουδεμίαν σύγκρισιν είχε με τον Τουρκικόν. Εκεί ήτον παιχνίδι, εδώ άγριος, φοβερός, θηριώδης». Οι ωμότητες που διαπράχθηκαν απ' όλες τις πλευρές σοκάρισαν τη διεθνή κοινή γνώμη, οι εκτελέσεις αιχμαλώτων προκάλεσαν παγκόσμια κατακραυγή. Ο, σε γενικές γραμμές ήπιος, Παρασκευόπουλος τις καταγράφει χωρίς τύψεις: «Τώρα ετουφέκισαν οκτώ παλιανθρώπους Βουλγάρους κομιτατζήζες. Είναι διαταγή του Βασιλέως να τους τουφεκίζωμεν αμέσως. Σκληρόν ολίγον αλλά εις τοιαύτα τέρατα δεν χρειάζεται ευσπλαχνία. Είδες εις το Δεμήρ Ισσάρ [Σιδηρόκαστρο] τι έκαμαν;». Και αμέσως μετά την ανακωχή: «Πόσους ετουφέκισα! Σκληρός δεν είμαι, αλλά διοικώ και γνωρίζω τι θέλω».





Από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων
διοίκηση Ελληνικού στρατού στο Εμίν Αγά 1912-13

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Ας δούμε πως περιγράφει την απελευθέρωση των Ιωαννίνων ο λαβών μέρος στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων σαν ο Δ/της Λόχου αντ/ρχης ε.α. Αθανάσιος Καζανάς:

Το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων στο οποίο υπηρετούσε ο ανωτέρω, διατάχθηκε να αποσπαστεί στην VΙ Μεραρχία και να κατέλθει στο Εμίν - Αγά για να αποτελέσει ιδία φάλαγγα μαζί με άλλα τμήματα του στρατεύματος. Για να μην γίνει αντιληπτή η κίνηση από τον εχθρό, μεταφέρθηκαν νύκτα τα τμήματα από τις προφυλακές Λοζετσίου προς Εμίν – Αγά, την νύκτα της 18ης Φεβρουαρίου. Το ψύχος ήταν τόσο δριμύ, ώστε οι οφθαλμοί των στρατιωτών είχαν κοκκινίσει, οι ρώθωνες έτρεχαν και οι μύστακες εκρυσταλλούντο. Αφού κατήλθαν στα Πεστά διανυκτέρευσαν και την πρωΐαν της επομένης, 19ης του μηνός, έφθασαν στο Εμίν – Αγά. Την ώρα εκείνη παρουσιάστηκε ο ποιητής Ματσούκας, ο οποίος ήθελε να μοιράσει στους οπλίτες σταφίδες και κονιάκ. Αυτό προξένησε κακή εντύπωση στον Διοικητή του Τάγματος Βελισσαρίου, ο οποίος εμπόδισε την διανομή λέγοντας ότι με τον τρόπο αυτόν διασπείρεται η αταξία στο στράτευμα και ότι τα είδη αυτά προσφέρονται από το Σύνταγμα σε ώρες αναπαύσεως και όχι σε ώρες μάχης. Μετά από ανάπαυση λίγων ωρών, γράφει ο Καζανάς, προχωρήσαμε στο στενό της Μανωλιάσας όπου και διανυκτερεύσαμε. Την διοίκηση της φάλαγγος ανέλαβε ο Συν/ρχης Γιανακίτσας Την 20ή Φεβρουαρίου εγένετο προέλαση για κατάληψη των οχυρών Αγίου Νικολάου. Στην μάχη που επηκολούθησε και μετά την κατάληψη της Τσούκας, έπεσε και το οχυρό του Αγ. Νικολάου. Μετά από την νικηφόρο εκείνη μάχη το Σύνταγμα με αναπεπταμένη τη σημαία προήλασε στο χωριό Ραψίστα ( σημερινή Πεδινή). Προ των υψωμάτων της Ραψίστας ο ταγματάρχης Βελισσαρίου έκαμψε δεξιά της οδού έφιππος και μετ’ ολίγον διέταξε εμέ, να τον ακολουθήσω με τον λόχο μου. Μετά από αρκετή προχώρηση, είδαμε τμήματα εχθρικά διεσπαρμένα και υποχωρούντα εν αταξία στην πεδιάδα των Ιωαννίνων. Τότε ο ταγματάρχης με διέταξε να επιτεθούμε με τον λόχο μου αφού έδωσε σημείο κατευθύνσεως το κωδωνοστάσιο της Ραψίστας. Αμέσως άρχισε η εκτέλεση της διαταγής ενώ ο ταγματάρχης μετέβαινε για παραλαβή των άλλων δύο λόχων του Τάγματος. Μετά από λίγο και αφού κατελήφθη το υποδειχθέν σημείο κατέφθασε και ο Βελλισαρίου με ένα Λόχο καθ’ ότι οι άλλοι διετέθησαν στο Σύνταγμα και μας διέταξε να βαδίσουμε επί των υψωμάτων των Ιωαννίνων. Η προέλασή μας διευκολύνετο καθ’ ότι τα πολυβόλα του Συντάγματος έβαλαν κατά των υποχωρούντων Τούρκων. Την διοίκηση των πολυβόλων είχε ο Λοχαγός Στημοναράς. Κατά την προέλασή μας μαζί με τον έτερο λόχο του Τάγματος βαλλόμεθα συνεχώς από το εχθρικό πυροβολικό εκ των πυροβολείων της νησίδος της λίμνης και των στρατώνων. Προχωρούντες πλησιάσαμε την αμαξιτή οδό ένθα αποκόψαμε την τηλεφωνική επικοινωνία. Την στιγμή εκείνη ο λοχίας Κούρτης αντελήφθη εχθρικό πυροβολικό ερχόμενο από Κατσικά προς τα υψώματα του Αγίου Ιωάννη. Αυτό παρατήρησα και εγώ. Επειδή το πυροβολικό τούτο έμελε να καταλάβει επίκαιρη θέση διέταξα τον Λόχο να επιτεθεί ολοταχώς.



Παρέλαση Ελληνικού στρατού
στην πλατεία των απελευθερωμένων Ιωαννίνων.

Τούτο και εγένετο παρά την διαταγή του ταγματάρχου, ο οποίος δεν αντελήφθη τον από του σημείου εκείνου κίνδυνο και με διέταξε να κάμψω προς τα αριστερά πλησίον των υψωμάτων της αμαξιτής οδού και των εκεί ευρισκομένων εχθρικών χαρακωμάτων παρά των οποίων βαλλόμεθα υπό του πεζικού. Αφού ενήργησα εύστοχη βολή κατά του πυροβολικού στράφηκα κατά των εχθρικών χαρακωμάτων οι Τούρκοι υπεχώρησαν και ο Λόχος μου εξηκολούθησε προελαύνων παραλλήλως και δεξιά της αμαξιτής οδού, ο δε έτερος Λόχος του Τάγματος υπό τον Υπολοχαγόν Τυπάλδον προήλασε αριστερά της οδού μέχρι των υψωμάτων του Αγίου Ιωάννου, όπου απεκόψαμε όλες τις τηλεφωνικές και τηλεγραφικές γραμμές μεταξύ Ιωαννίνων και Μπιζανίου και βαδίσαμε προς την πόλη. Κατά την προέλασή μας προς την πόλη ο Λόχος κατέλαβε την προ της εισόδου της πόλεως θέση ο δε έτερος Λόχος τα υψώματα προ των στρατώνων συγχρόνως δε επήρχετο το σκότος της νύκτας. Υποδεικνύοντας την σπουδαιότητα των κατεχομένων θέσεων ο ταγματάρχης Βελισσαρίου είπε προς τους στρατιώτες: «Παιδιά πόσα φυσίγγια παίρνουν τα όπλα σας;» Αποκρίθηκαν «Έξη» ! «Ε λοιπόν απόψε να βάλετε επτά». Κατόπι τοποθέτησε πλησίον μου τα πολυβόλα και μου παρέδωσε τη διοίκηση των πολυβόλων. Εν τω μεταξύ οι στρατιώτες μας είχαν αιχμαλωτίσει 27 Τούρκους στρατιώτες και εγνωστοποίησα στον ταγματάρχη το συμβάν, ο οποίος με διέταξε να τους αποστείλω όπισθεν στον Άγιο Ιωάννη. Μετά την εγκατάστασή μου στην προ της πόλεως θέση συνελάμβανα με τους στρατιώτες μου όσες άμαξες τουρκικές διερχόταν, είτε για παραλαβή ασθενών, είτε για ύδρευση, είτε περιπολούντες.






Περί την 10ην νυκτερινήν παρατήρησα φώτα κινούμενα εντός της πόλεως τα οποία μετά έλαβαν κατεύθυνση προς τα δικά μας τμήματα και θέσεις. Διέταξα τον ανθυπασπιστή Δαλιανούδα να τεθεί επί κεφαλής περιπόλου και να εξέλθει εμπρός από την γραμμή και αν αντιληφθεί ότι πρόκειται περί εχθρικής δυνάμεως ισχυράς να επανέλθει στον Λόχο, εάν η εχθρική δύναμη ήταν ανίσχυρη να την αφήσει να έλθει μεταξύ αυτού και του Λόχου και τότε να την σταματήσει. Μετά από λίγο αφού επλησίασαν τα φώτα, στη θέση στην οποία ευρίσκετο ο ανθυπασπιστής, διέκρινε μια άμαξα που κατευθυνόταν προς αυτόν. Η άμαξα εσύρετο από τρείς ίππους και επί των ίππων επέβαινον στρατιώτες κρατούντες ο καθένας από ένα φανάρι. Άλλοι στρατιώτες βρισκόταν πίσω από την άμαξα έφιπποι και κρατούσαν και αυτοί φανούς. Αλλά και γύρω από την άμαξα ήσαν φανοί αναμμένοι. Όταν η άμαξα έφθασε στον ανθυπασπιστή σταμάτησε αμέσως και οι επιβαίνοντες θέλησαν να κατέβουν. Ο ανθυπασπιστής κρατών περίστροφο στα χέρια διέταξε να μην κινηθούν πριν δηλώσουν την ταυτότητά τους, και τον σκοπό για τον οποίο ήλθαν. Τότε αυτοί εδήλωσαν την ταυτότητά τους και είπαν ότι φέρνουν μαζί τους τον φάκελο της παραδόσεως της πόλεως. Για να βεβαιωθεί περισσότερο ο αξιωματικός είπε στον Πρωτοσύγκελο που βρισκόταν στην άμαξα: «Τι Ευαγγέλιον έχομεν σήμερον;»





Εκείνος δε απάντησε το ωρισμένο Ευαγγέλιο της ημέρας, το οποίον εγνώριζε ο ανθυπασπιστής και ο οποίος πείστηκε και επέτρεψε στην επιτροπή να κατέλθει της αμάξης. Τον διάλογο αυτόν αντελήφθηκα γιατί βρισκόμουν σε κοντινή απόσταση και έσπευσα επί τόπου. Αφού επλησίασα και μετά την ανταλλαγή των χαιρετισμών ο ένας τούρκος αξιωματικός μου είπε: «Κύριε Λοχαγέ έχομεν διαταγήν παρά του αρχηγού μας να παρουσιασθώμεν ενώπιον του Γενικού Αρχηγού σας και να αναφέρωμεν ότι τα φρούρια Μπιζάνι, Καστρίτσης και Ιωαννίνων παραδίνονται άνευ όρων μετά του στρατού ανερχομένου εις 33 χιλιάδας περίπου ανδρών. Τον φάκελλον εγχειρίσαμε εις τον αξιωματικό σας». Επί της αμάξης επέβαινον δύο αξιωματικοί του Στρατηγείου του Εσάτ εκ των οποίων ο ένας, αν δεν απατώμαι, ήτο ανεψιός του και ο Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως. Η άμαξα έφερεν λευκήν σημαίαν. Αμέσως μετά μαζί με την επιτροπή επέστρεψα στον Λόχο. Την στιγμή εκείνη έφθασε και ο Δ/της του άλλου Λόχου Β. Τυπάλδος. Μόλις πλησιάσαμε στον Λόχο ο ένας από τους Τούρκους αξιωματικούς με ερώτησε απορώντας, πως έφθασαν εδώ οι εύζωνοι. Και αφού του εξήγησα συνέχιζε να ρωτά με ποιο τρόπο ανεβάσαμε βαρύ πυροβολικό στο ύψωμα του Λοζετσίου. Αυτό κατά την γνώμη του ήταν ακατόρθωτο. Μετά από αυτό διέταξα τον ανθυπασπιστή να παρουσιάσει την επιτροπή στον Δ/τη του Τάγματος ταγματάρχη Βελισσαρίου που βρισκόταν στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου. Έτσι και έγινε! Ο ανθυπασπιστής παρουσίασε την επιτροπή στον ταγματάρχη ο οποίος τον συνεχάρη και διέταξε να αποστείλουμε την άμαξα μαζί με τους συνοδούς ενώπιον του.



Ο ταγματάρχης Βελισσαρίου για να δείξει στους Τούρκους αξιωματικούς πως ήδη ο ελληνικός στρατός έφθασε προ των πυλών των Ιωαννίνων διέταξε τον Λοχαγόν Κωστούλην: «Κύριε Λοχαγέ να διατάξεις να ανοίξει στην πεδιάδα η γραμμή μας ίνα διέλθωμε μετά της επιτροπής της παραδόσεως των Ιωαννίνων». Ο Λοχαγός, οξυδερκής, αντελήφθη τον υπαινιγμό του Δ/του του Τάγματος και ετοιμόλογα απάντησε: «Διέταξα ήδη κύριες Διοικητά να ανοίξωσιν όλα αι γραμμαί»! Έδωσε την απάντηση αυτή μολονότι εγνώριζε πως ουδείς Έλληνας στρατιώτης ευρίσκετο στην πεδιάδα των Ιωαννίνων.




Μετά τον διάλογο αυτόν ο ταγματάρχης Βελισσαρίου ανεχώρησε για Εμίν – Αγά, προς συνάντηση του Γενικού Αρχηγού, του Διαδόχου Κωνσταντίνου. Μόλις έφθασε εκεί παρουσιάστηκε στον Αρχιστράτηγο Διάδοχο και ανέφερε τα συμβάντα παρουσιάσας την επιτροπήν παραδόσεως.
Ο Κωνσταντίνος χαιρετίζοντας τον Βελισσαρίου είπε: «Καλώς τον Γιάννη». Και κατόπιν χαμηλοφώνως πρόσθεσε: «Θέλεις φίλημα, αλλά θέλεις και δέσιμο». Υπαινίσσετο με την φράση αυτή την επιτυχία αφ’ ενός και το παράτολμο του εγχειρήματος του Βελισσαρίου.
Όλα αυτά έλαβαν χώραν κατά την νύκτα της 20ης προς την 21η Φεβρουαρίου 1913. Εμείς είχαμε παραμείνει στις προφυλακές, στις θέσεις που ανωτέρω αναφέραμε. Πρίν ακόμη ανατείλει ο ήλιος μετακινηθήκαμε εκ των θεσεών μας διότι μετά από αυτά που συνέβησαν δεν έπρεπε να θεωρήσουμε εντελώς εκλιπόντα τον κίνδυνο. Λόγο της θέσεως στην οποία βρισκόμαστε καθώς και της ελαχίστης δυνάμεως που διαθέταμε. Αφού επήλθε το φως της ημέρας παρατηρήσαμε κίνηση στην πόλη και την 8η πρωινή είδαμε τμήμα του Ελληνικού στρατού να προχωρεί με κατεύθυνση την λίμνη, άλλο δε τμήμα να βαδίζει ΒΔ, των υψωμάτων της πόλεως των Ιωαννίνων και το ιππικό μας να έρχεται στην πεδιάδα κατευθυνόμενο και αυτό στην πόλη.
Όλα αυτά μας γέμισαν χαρά και θάρρος και σηκωθήκαμε όρθιοι. Φαίνεται πως και στην πόλη μεταδόθηκε η είδηση ότι έξω αυτής βρίσκονται ελληνικά στρατεύματα. Και αμέσως οι Ιωαννίτες Έλληνες άνδρες και γυναίκες έσπευσαν να μας χαιρετίσουν. Καταφθάνοντες δε στις προφυλακές ασπαζόταν τους στρατιώτες και χάιδευαν τους χαλινούς των ίππων λέγοντες «Χριστός Ανέστη αδέλφια» !




Μια εικόνα από την επιστράτευση του 1912 στην Αθήνα.


NIKOΛΑΚΗΣ ΕΦΕΝΤΗΣ (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΖΑΝΤΖΙΟΓΛΟΥ)

Το Ελληνικό προξενείο των Ιωαννίνων προ του 1913 υπήρχε γραφείο της υπηρεσίας κατασκοπίας του Ελληνικού Βασιλείου, που στεγαζόταν στο σπίτι του Ι Λάππα. Σ΄ εργαζόντουσαν οι:
- Ν ΧΑΝΤΕΛΗΣ (διερμηνέας του προξενείου)
- Ι ΛΑΠΠΑΣ (δ/ντης του Γαλλικού προξενείου στα Ιωάννινα) και η σύζυγος του ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ
- ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΖΑΒΕΛΑ
- ΚΩΝ ΔΗΝ ΜΕΡΤΖΟΣ.

ΣΚΟΠΟΣ: H συγκέντρωση πληροφοριών για τις κινήσεις του Τουρκικού στρατού, οι πληροφορίες κρυπτογραφούνταν στο Προξενείο και μεταβιβάζονταν με αγγελιοφόρο στο Ελληνικό Στρατηγείο, η μεταβίβαση γινόταν αποκλειστικά από το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΜΙΤΑΤΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΔΟΤΕΣ:
1. ΧΡ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ υπηρετούσε στα πυροβολεία Καστρίτας.
2. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ φαρμακοποιός “ στη φρουρά Μπιζανίου
3. ΚΩΣΤΑΚΗΣ φαρμακοποιός “ “ “ Γαρδικίου.
4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ πιθανά πρόκειται για τον ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΕΦΕΝΤΗ ( ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΑΖΑΝΤΖΙΟΓΛΟΥ καταγόμενος από την Άγκυρα) Υπολοχαγό του Βεήπ Βέη κ.α. οι περισσότεροι πληροφοριοδότες ήταν Μικρασιάτες


Μπιζάνι


Η ΕΞΥΠΝΑΔΑ

Ο προσηλυτισμός του ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΕΦΕΝΤΗ έγινε υπό του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Γερβασίου , η στρατολόγηση του οποίου συνέβαλε στην κατάληψη των Ιωαννίνων και ουσιαστικά της Ηπείρου από τον Ελληνικό Στρατό.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ

Ο ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΕΦΕΝΤΗΣ έδωσε ζωτικής σημασίας πληροφορίες παραθέτουμε πιο κάτω τις σημαντικότερες :

Αριθμ 877 , πληροφορία εξ Ιωαννίνων 31-12-1912 :
Περιγράφονται αριθμητικά και κατά θέση τα πυροβόλα της Τουρκικής αμυντικής γραμμής, υποδεικνύεται ο τρόπος ενέργειας του Ελληνικού Στρατού. “… η κατά Μπιζανίου έφοδος δεν πρέπει να γίνει ουδέποτε ημέραν, αλλά μετά δύο νυχθημερόν βροχήν οβίδων…”.

Αριθμ 1100 Ιωάννινα 12-1-1913 :
Ο ομογενής αξιωματικός βεβαιεί ότι “… αι πλευραί Μπιζανίου δεξιά και αριστερά εβλάστησαν σπουδαίως εκατέρωθεν 100 στρατιώται νύκτωρ καταγίνονται δι επισκευήν…”.

Αριθ 1314 Ιωάννινα 4-2-1913 :
Δίδει τον αριθμό των τηλεβόλων, μυδραλλιοβόλων με λεπτομερή περιγραφή θέσης, βεληνεκους, ταχυβολίας , διεύθυνσης πυρός, εργοστάσια κατασκευής των κλπ στοιχεία “… οι πυροβοληταί αντικατεστάθηκαν τρις εις εκάστη πυροβολαρχία , ανά 38 νυν σι ελλείπουσιν. Οι εθελοντές εσχάτως εκ Βερατίου περί ων ανέφερα προηγουμένως είναι ελάται και νυν τους γυμνάζουσιν , ίνα τους χρησιμοποιήσωσιν ως πυροβολητάς…” .

Ο ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΕΦΕΝΤΗΣ σχεδίασε τον χάρτη του Μπιζανίου με ακριβείς θέσεις των πυροβολείων και ιδιαίτερα του πυροβολείου “ ΣΚΥΛΛΑ” που δεν μπορουσε να εντοπιστεί.
Ο Βας. Λάππας γιος του Ιωάννη (γιατρός) αφηγείται : ``… Ο Ν Μιζαντιόγλου επανειλημένα επισήμανε την αστοχία του Ελληνικού πυροβολικού …. Γι αυτό παρακλήθηκε να στείλει συμπληρωματικό σχεδιάγραμμα με ακριβείς θέσεις των πυροβολείων και ιδιαίτερα του πυροβολείου που είχε ονομαστεί “ ΣΚΥΛΛΑ ” … ``.



Τα πιο πάνω επιβεβαιώνονται με την ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Νο 879/ 3-1-1913 .
Θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι όσα υπέδειξε ο ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΕΦΕΝΤΗΣ ήταν ακριβή και αν κανείς διαβάσει την διεξαγωγή και εξέλιξη της μάχης του Μπιζανίου θα παρατηρήσει ότι γίνηκε σύμφωνα με τις υποδείξεις του.



ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η παράδοσης του Εσσάτ Πασά με τον στρατό των Ιωαννίνων που αποτελείτο από 1000 αξιωματικούς, 32.000 οπλίτες, 108 πυροβόλα και πλήθος εφοδίων μετά την κατάληψη του Μπιζανίου,( οχηρό που έγινε με σχέδια Γερμανών αξιωματικών και στοίχισε πανάκριβα στους Τούρκους) , είχε σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Ηπείρου . Καθοριστική ήταν οι πληροφορίες που δόθηκαν στα Ελληνικά στρατεύματα από τον Μικρασιάτη πατριώτη ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΕΦΕΝΤΗ.



Η ΒΛΑΚΕΙΑ

Λόγω της από έξαλλων ενθουσιασμό για τον πατριωτισμό του ακριτομυθίας των Ελλήνων, ύστερα από την άλωση του Μπιζανίου. Η δράση του ( Ν.Μ.) έγινε πια γνωστή στους Τούρκους, όταν Δε με την ανταλλαγή των αιχμαλώτων έφτασε ο Νικ Μιζαντζιόγλου στην Αθήνα και από εκεί αποβιβάστει στην Σμύρνη κρατήθηκε από τους Τούρκους και εκτελέστηκε με φρικτά βασανιστήρια . Ίδια τύχη είχε και η πατρική του οικογένεια της οποίας θανατώθηκαν όλα τα μέλη στην Σμύρνη.

Όλα τα πιο πάνω αν τα απομυθοποιήσουμε σημαίνουν ο δημοσιογράφος Κοντοφώτης της εφημερίδας «Πατρίς» που παρκολουθούσε σαν πολεμικός ανταποκριτής στα Ιωάννινα, δημοσίευσε τα κατορθώματα του ΝΙΚΟΛΑΚΗ ΕΦΕΝΤΗ, τα οποία και διάβασαν οι Τούρκοι.
Το πιθανότερο είναι ότι με την ανταλλαγή των αιχμαλώτων η υπηρεσία κατασκοπίας έστελνε ένα δοκιμασμένο στέλεχός του στην Σμύρνη για να συνεχίσει την πατριωτική του δράση.




ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΙΑ ΜΑΧΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ


«Tο φρούριον των Iωαννίνων αποτελεί μέγα κεχαρακωμένον στρατόπεδον περιμέτρου ως έγγιστα 50 χιλιομέτρων.



Πλήθος στους δρόμους των Ιωαννίνων μετά την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων το 1913

»Tην περίμετρον τούτου αποτελούσιν υψώματα φύσει οχυρά και κατά το πλείστον απόκρημνα, εφ' ων επικάθηνται συγκροτήματα πυροβολείων και χαρακωμάτων πεζικού, αποκλείοντα πάσας τας εκ των έξωθεν προς τα Iωάννινα αγούσας οδούς και υποστηριζόμενα αμοιβαίως.
»Tα ισχυρότερα και πολυπληθέστερα των συγκροτημάτων τούτων ευρίσκονται επί των υψωμάτων Mπιζανίου του νοτίου μετώπου, φράττουσι δε ταύτα την εκ Πρεβέζης προς τα Iωάννινα οδόν. Tο αμέσως μετά το Mπιζάνι ισχυρότερον μέτωπον είναι το ανατολικόν, από της λίμνης των Iωαννίνων μέχρι των Σεργιανών.
...........................................................................
»H επίθεσις της 7ης Iανουαρίου ήγαγε το ημέτερον στράτευμα εγγύτατα προς το νότιον και εν μέρει προς το ανατολικόν μέτωπον... H λεπτομερής μελέτη του νοτίου και ανατολικού μετώπου Mπιζανίου-Kαστρίτσας, ήγαγεν εις το συμπέρασμα ότι τα μέτωπα ταύτα δεν ήσαν απόρθητα, αλλ' ότι η εκπόρθησίς των θ' απήτει μεγάλας θυσίας. Aπεφάσισα όθεν όπως επιχειρήσω αιφνιδιαστικήν επίθεσιν κατά του δυτικού μετώπου του φρουρίου, όπερ, καίτοι φύσει εξ ίσου οχυρόν εφυλάσσετο ασθενέστερον, η δε επαγρύπνησις του εχθρού προς το μέρος εκείνο ήτο χαλαρωτέρα».
Στη συνέχεια, ο Kωνσταντίνος περιγράφει τις προπαρασκευαστικές κινήσεις που αποφάσισε να κάνει, για να παραπλανήσει τον εχθρό και να προετοιμάσει τις δυνάμεις του". Και συνεχίζει:
«Πράγματι, κατωρθώθη ώστε άπασαι αι προπαρασκευαστικαί αύται κινήσεις να εκτελεσθώσιν εν μεγίστη μυστικότητι παρ' όλην την επικρατήσασαν σφοδράν χιονοθύελλαν και το δύσβατον του εδάφους, μετ' ακριβείας και τάξεως υποδειγματικής. Oύτω κατώρθωσα να συγκεντρώσω από της 17 μέχρι της εσπέρας της 19ης Φεβρουαρίου εις το αριστερόν μου δύναμιν εξ 23 ταγμάτων και 6 ορειβατικών πυροβολαρχιών, ην κατένειμα εις φάλαγγας υπό την ανωτέραν διοίκησιν του υποστρατήγου Mοσχοπούλου... Eνώ εξετελείτο η κίνησις αύτη διέταξα από της πρωίας της 19ης και όπως ... απασχολήσω τον εχθρόν, σφοδρόν πυροβολισμόν διά πασών των πυροβολαρχιών, κατά τε του νοτίου και ανατολικού μετώπου εν συνδυασμώ μετά πυρών Πεζικού, άτινα εσκόπουν να προκαλέσωσι τον εχθρόν να καταλάβη θέσεις μάχης... Tο τοιούτον επετεύχθη πράγματι.
...........................................................................
»Την επομένην, 20 Φεβρουαρίου, διέταξα γενικήν επίθεσιν. Το μεν δεξιόν έδει να εκτελέση αγώνα κατατριβής προχωρούν βραδέως... το κέντρον έδει ν' απασχολή τον εχθρόν, το δε αριστερόν έδει να εκτελέση αιφνιδιαστικώς κατά του δυτικού μετώπου επίθεσιν προς διάσπασιν αυτού. Το πυροβολικόν έδει να εξακολουθήση σφοδρότερον βομβαρδισμόν. Πάντα τα διαταχθέντα εξετελέσθησαν ακριβέστατα... Περί την τρίτην εσπερινήν πυκναί εχθρικαί φάλαγγες κατήρχοντο εξ όλων των υψωμάτων του δυτικού μετώπου προς την πεδιάδα καταδιωκόμεναι κατά πόδας υπό των ημετέρων. Απόπειρα του εχθρού προς συνάθροισιν... εματαιώθη υπό των πυρών του ημετέρου ορειβατικού πυροβολικού όπερ διεσκόρπισεν αυτούς μετά πολλών απωλειών και τους ηνάγκασε να φύγωσιν ατάκτως προς τα Ιωάννινα.
............................................................................



»Ολίγον προ της εσπέρας οι εύζωνοι ημών έτασσον προφυλακάς 500 μέτρα προ της πόλεως των Ιωαννίνων, απέκοπτον την τηλεφωνικήν επικοινωνίαν του Μπιζανίου μετά της πόλεως και απέκλειον τελείως την μεταξύ τούτου και εκείνης συγκοινωνίαν... Προ της τοιαύτης τακτικής καταστάσεως, ο αρχιστράτηγος των τουρκικών στρατευμάτων βλέπων το μάταιον και άσκοπον προς περαιτέρω αντίστασιν, έστειλε προς με απεσταλμένους, προτείνων παράδοσιν του τε φρουρίου και στρατού άνευ όρων... Η παράδοσις ήρξατο περί την αυγήν».

Δευτέρα, 4 Αύγουστος 2008

Α ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ε

ΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΟΥΣ ΣΤΡΑΤΟΥΣ



Ο χάρτης όπως διαμορφώθηκε κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο.

Θα μεταφέρω τις απόψεις που δημοσίευσε Ο Άγγλος Δημοσιογράφος ΚΡΩΦΟΡΝΤ ΠΡΑΪΣ ανταποκριτής της Εφημερίδος «ΤΑΙΜΣ»

«..η αρρενωπή διάπλασις και το στρατιωτικόν παράστημα των Βουλγάρων. Ο Έλλην στρατιώτης εν συγκρίσει προς τον Βούλγαρον, είναι μοκρόσκοπικός , έχει ολιγωτέραν πειθαρχίαν, μέχρις ότου δε η στολή την οποίαν του δώσουν ανασχηματισθή και διδαχθή ο ίδιος πώς να την φορή, ο διαβάτης ο οποίος ρίπτει επ αυτού το βλέμμα, πρέπει να τύχει συγγνώμης, αάν διστάση να του αποδώση αμέσως την στρατιωτικήν εκείνην αξίαν, την οποίαν τα κατορθώματά του κατά τους δύο αυτούς πολέμους τον επέδειξαν ότι κατέχει εις τόσον μέγαν βαθμόν.
Η αναγκαία όμως αυτή υπαγωγή του Έλληνος εις τους νόμους της πειθαρχίας δεν θα είνε και πολύ εύκολος. Την φύσει δημοκρατική ψυχήν του θα κατέστρεφεν η άκαμπτος της Βουλγαρικής η της Πρωσσικής στρατιωτικής ανατροφής, χωρίς να επιφέρη κανέν άλλο χρήσιμον αποτέλεσμα. Ο Έλλην έχει ευστροφον πνεύμα, είναι ειθισμένος να σκέπτεται και να συζητή, ουδέποτε δε δύναται να μεταβληθή εις πολεμικήν μηχανήν. Το προτιμότερον είναι να καλλιεργηθεί η ατομική του αυτή νοημοσύνη και να διδαχθή να εκτιμά την λογικήν ανάγκην της ακρθβείας εις τας στρατιωτικάς κινήσεις.
Ο Έλλην στρατιώτης της σήμερον είναι υπέροχον όργανον επιθέσεως, ο πατριωτισμός εις την υψίστην του έντασιν αντικαθιστά εν αυτώ την πειθαρχίαν και οι αξιωματικοί είναι αναγκαίοι να τον ακολουθούν μάλλον παρά να τον διατάσσουν….
Εκείνο που είδαν οι Θεσσαλονικείς είνε: αφ ενός μεν τους Βούλγαρους σκοπούς ισταμένους άκαμπτους και ευθυτενείς εις προσοχήν έξωθο της κατοικίας του στρατηγού των, κι αφ ετέρου τον Έλληνα σκοπόν φρουρούντα έμπροσθεν του ανακτόρου του Βασιλικού του Αρχιστρατήγου με την ράχιν ακουμπισμένη επί της σκοπιάς και εκ του θεάματος αυτού ήντλησαν τα τόσον πρόδηλα συμπεράσματά των…. Οι Θεσσαλονικείς επίστευον τους Βουλγάρους ως έθνος ρωμαλέων, εργατικωτάτων, αποφασιστικών και ήκιστα ποιητικών καλλιεργητών του εδάφους, οι οποίοι έκαναν θαυμαστά βήματα εθνικής προόδου….



Όλαι αυταί αι αντιλήψεις είναι αναμφιβόλως αληθείς. Η φυλή κατέχει αναντιλέκτως πολλά θαυμαστά και επίφθονα προσόντα. Οι Θεσσαλονικείς ανέγνωσαν περί του Βουλγάρου στρατιώτου ότι ήτο ανίκητος και ότι οι Βούλγαροι ήσαν ταυτόχρονως και Πρώσοι και οι Ιάπωνες της Ανατολής…. Ενώ δια τούτους και άλλους λόγους οι Βούλγαροι είχον καταστή το χαιδεμένο παιδί της εν Θεσσαλονίκης Ευρωπαϊκής παροικίας, αι συμπάθειαι και των Ισραηλιτών εστράφησαν προς την αυτήν διεύθυνσιν, κυρίως διότι εφοβούντο το εμπορικόν «savoir fair» του Έλληνος και εθεώρουν τον Βούλγαρον εμπορικώς υποδεέστερον των…Η Βουλγαρόφιλος ατμόσφαιρα , εξηκουλούθει υφισταμένη μέχρις ότου ήρχισαν να γίνωνται γνωσταί λεπτομέρειαι των αποτροπαίων φρικαλεοτήτων, τας οποίας διέπραξαν κυρίως τα σώματα των ατάκτων βουλγάρων, τα οποία παρηκολούθουν τον τακτικόν Βουλγάρικον στρατόν. Τότε οι ιθαγενείς κάτοικοι ενέπεμψαν μια φωνή και καρδιά αίνους ευχαριστίας εις τον Ύψιστον, ότι η πόλις των είχεν συνθηκολογήσει προς τους Έλληνας.»
Ας δούμε τι γράφεται για τους Σέρβους
«Ο Σέρβος χωρικός είναι αφελής τύπος ιδεολόγου, βουτηγμένος εις τον θρύλον της παραδόσεως και την πρόληψιν….Το Σερβικόν πεζικόν είναι το καλλίτερον της Ευρώπης, μου είπεν ο στρατιωτικός ακόλουθος μιας μεγάλης Ευρωπαικής Δυνάμεως σχολιάχων το αξιοθαύμαστον τούτο κατόρθωμα της Σερβικής αντοχής και ανδρείας»




ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΣΦΑΓΕΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ


Το σύστημα που ακολούθησαν οι Βούλγαροι ήταν πάντα το ίδιο:
Διήρχετο ο στρατός οι Μουσουλμάνοι αφοπλίζονταν και με τα όπλα αυτά οπλιζόντουσαν οι Βούλγαροι, οι γραμμές των συγκοινωνιών έμεναν υπό την επίβλεψη των ατάκτων συμμοριών. Η Βουλγαρική κυβέρνηση αμοίβει τους λήσταρχους αυτούς με διορισμούς σε διάφορες θέσεις (διοικητές πόλεων και επαρχιακών διαμερισμάτων), αυτή η τακτική δημιουργούσε τρομοκρατία στους Μουσουλμάνους και τους Έλληνες, έφταναν οι Τούρκοι να ζητούν να παίρνουν θέσεις κομιτατζήδες για να μη προξενούν ζημιές, αυτή ήταν και η πρόταση του Τούρκου πρώην Βαλή Θεσσαλονίκης να διοριστεί δικαστής ο διαβόητος κομιτατζής Τσερνοπέεφ !!!
Η Καβάλα καταλήφθηκε χωρίς καμιά αντίσταση από μικρό σώμα Βουλγάρων στρατιωτών και κομιτατζήδων, ο δε διαβόητος Τσερνοπέεφ διορίσθηκε διοικητής της πόλεως, αλλά και παρόμοιος με το πιο πάνω υποκείμενο ο Τσάκεφ διορίσθηκε καϊμακάμης της πόλεως και της επαρχίας.



Βουλγαρικη αεροπορική, ο Βούλγαρος πιλότος Christo Toprakchiev


Εξεδόθηκε προκήρυξις του Βασιλέως Φερδινάνδου που υποσχόταν σεβασμό της ζωής και της τιμής πάντων των κατοίκων και την ίδια στιγμή 150 αθώοι Μουσουλμάνοι με ψεύτικες κατηγορίες συνελήφθησαν και αθημερινά κατά ομάδες λογχίζοντο και τα πτώματά τους τα άφηναν σε κοινή θέα, μερικοί από αυτούς εδέχοντο μέχρι και 30 λογχισμούς και άλλοι ακρωτηριάζοντο κατά τρόπο απαίσιο.
7 πλούσιοι Ισραηλίτες φυλακίστηκαν και απολύθηκαν αφού έδωσαν λύτρα 10.000 στερλίνας.
Ο Ιμβραήμ πασάς επλήρωσε λύτρα για να σώσει την ζωή του , οι περισσότεροι των δολοφονημένων Μουσουλμάνων ήταν γαιοκτήμονες και η περιουσία τους διανεμήθηκε στους δολοφόνους τους.
Μετά την φυγή της φρουράς των Σερρών η πόλη παρεδόθηκε σε συμμορία με αρχηγό τον Τζαγκώφ, ο οποίος προφασιζόμενος έρευνα απογύμνωσε τα σπίτια των Μουσουλμάνων και διέπραξε όργια στις γυναίκες και θυγατέρες των Τούρκων, μπρος στα μάτια των γονιών τους.
Προσφιλής τακτική στα καταλειφθέντα μέρη ήταν να ρίπτεται κάποιος πυροβολισμός και ευθύς αμέσως ακολουθούσε γενική σφαγή, αυτό γίνηκε στην Στρώμνιτσα, υπάρχει λεπτομερής περιγραφή του Μιδάτ μπέη για τον τρόπο της σφαγής. Αλλά και η μαρτυρία του Γάλλου πατρός Γουσταύου Μισέλ μέλους της Γαλλικής ιεραποστολής στο Κιλκίς που μιλά για τις ωμότητες και τα φρικιαστικά εγκλήματα και όργια που διέπραξαν εκεί οι Βούλγαροι
Το Κιλκίς ήταν η έδρα της Βουλγαρικής Επισκοπής, Στην περιοχή λοιπόν του Κιλκίς και συγκεκριμένα στο Κουρκούτ μια συμμορία υπό τον Ντούτσεφ έκλεισε όλους τους άνδρες σε Νουσουλμανικό τέμενος και εξανάγκασε τις γυναίκες να σταθούν γύρω, μετά έβαλε φωτιά και τους έκαψε όλους ζωντανούς ,
Στην Πλανίτζα επανελήφθη ότι και στο Κουρκούτ με την διαφορά ότι εδώ έκαψαν και τις γυναίκες.
Στο Ραίνοβο σφάγησαν εκατοντάδες άνδρες και γυναίκες και τα πτώματα τα έριξαν σε ένα πηγάδι
Στο Κιλκίς οι Μουσουλμάνοι σφάγησαν από τους ντόπιους Βουλγάρους και κάησαν τα τεμένη των
Βεβαιώνεται από Ευρωπαίους ότι οι Βούλγαροι χωρικοί διεμοίρασαν μεταξύ τους κτήματα και σπίτια Τούρκων πριν τους σφάξουν. (υπάρχουν φοβερές διηγήσεις για αυτά τα γεγονότα)




Εφαρμόστηκε το ρητό «Χριστιανισμό ή λόγχη» για να αλλαξοπιστήσουν τούρκοι σε αντιπαραβολή αυτού που εφάρμοσαν οι Τούρκοι «ή Μωάμεθ ή το ξίφος».
Ο Άγγλος Δημοσιογράφος ΚΡΩΦΟΡΝΤ ΠΡΑΪΣ ανταποκριτής της Εφημερίδος «ΤΑΙΜΣ» αναφέρει το εξείς περιστατικό
« Οι κάτοικοι του χωριού εκλήθηκαν να προσέλθουν εις το τζαμί, όπου διετάχιηκαν εκείνοι , οι οποίοι ήθελαν να βαπτιστούν χριστιανοί να υψώσουν το χέρι. Επειδή ουδείς ύψως, πολλοί πρόκριτοι συνελήφθησαν εκ του όλου αριθμού και άνευ διατθπώσεων εξαπεστάλησαν εις τον άλλον κόσμον. Κατόπιν επανελήφθη η πρόσκλησις, πάντες δε οι προσελθόντες εδέχθησαν την δοράν αυτή, εβαπτίσθησαν και έλαβον Βουλγάρικα ονόματα. Δια του τρόπου αυτού αι τάξεις της Χριστιανωσύνης αύξηθησαν δια πολλών χιλιάδων ακουσίων προσηλύτων.»

Και σε άλλο σημείο αναφέρεται το εξής περιστατικό
«Ούτω εν Λιγκοβάνη, την 29/11/1912 συμμορία βουλγάρων ατάκτων ετυφέκισεν ολόκληρον τον άρρενα Τουρκικόν πληθυσμόν υπό τα βλέμματα ενός Ελληνικού αποσπάσματος, το οποίον υπεχρεώθη να προστατεύση τα πανικόβλητα γυναικόπαιδα, τα οποία έτρεχον προς τους Έλληνας στρατιώτας ζητούντα άσυλον».
Οι Βούλγαροι προκειμένου να σταματίσουν οι ξένοι ανταποκριτά να στέλνουν τηλεγραφήματα με τις φρικαλεότητές τους έλεγαν να σταματήσουν διότι «Οι άτακτοί των δεν θα εχώνευαν τέτοιο πράγμα» προκαλώντας φόβο στους δημοσιογράφους.